Kripto para dünyası için 2020 yılı sizce nasıldı? Kripto paralar bilinirliklerini geliştirirken, devletler işe daha fazla el atmaya başladı. Koronavirüs birçok sektörü olduğu gibi, kripto para piyasasını da etkiledi. DeFi patladı, BTC rekor kırdı ve en önemlisi artık daha fazla insan Bitcoin ve kripto paralar hakkında bir şeyler duydu. İşte, siz Koin Bülteni takipçileri için en önemli 10 başlıkta kripto paraların 2020 serüvenini anlatan bu yılın özeti!
1 – Trilyonlarca dolar basıldı, Bitcoin fiyatı rekor kırdı
Kripto para dünyası için de 2020’nin en önemli başlığı kuşkusuz koronavirüstü. COVID-19 pandemisinin dünya genelinde başladığı mart ayında, BTC fiyatı 4 bin dolara kadar gerilerken tüm dünya ekonomisi de bir krizin eşiğine geldi. Hükümetler ve merkez bankaları pandeminin getirdiği zorlu süreçle baş etmek amacıyla teşvik paketlerine imza attılar. Amerikan hükümeti ve Fed de ellerini para basa makinalarına attı; ABD, birinci koronavirüsü teşvik paketi kapsamında piyasaya trilyonlarca dolar enjekte etti.
Bu politikalar dolar arzını arttırırken gücünü zayıflattı; dolar euro karşısında da önemli ölçüde erime yaşadı. Ekonomiyi canlandırmak amacıyla maddi yardımı da içeren bir teşvik paketi, insanların gelecek kaygısı ile birleşince istenilen sonucu da veremedi. Dolar dolaşım hızı tarihi seviyede yavaşladı; insanlar, ellerindeki parayı harcamak yerine saklamayı tercih ettiler. Uzmanlar insanların paralarıyla yatırım yapmayı tercih etmiş olabileceğini öne sürdü.
Bu sırada Bitcoin fiyatı Ocak 2020’den bu yana %100’ün üzerinde artış gösterdi. Mart ayında 4 bin dolar bandına gerileyen BTC o ay içinde dolar karşısında yaklaşık %25 oranında değer kaybetti. Fakat nisan ayı geldiğinde BTC hem fiyatının neredeyse 2 kat artış göstermesi hem de doların zayıflaması ile, dolar karşısında %35’ten fazla değer kazandı. İnsanlar Bitcoin için “altına dijital bir alternatif olabilir mi” sorularını sormaya başladılar.
Bitcoin doların gücünün azalması ile gösterdiği negatif korelasyonu yıl boyunca güçlendirerek yükselişini sürdürdü. BTC için asıl patlama ise 2020 yılının son çeyreğinde gerçekleşti. Bitcoin fiyatının 3 Kasım’da gerçekleşen ABD başkanlık seçimlerine göstereceği duyarlılıktan oldukça korkuluyordu. Fakat durum korkulan şekilde gelişmedi ve BTC fiyatı seçimler kızışırken ciddi bir ivme gösterdi. BTC, kasım sonunda “kara cuma” havasından etkilense de, Aralık ayında başarısız sonuçlanan birkaç denemenin ardından 20 bin dolarlık rekoru kırıp geçti. BTC, tüm zamanların en yüksek fiyatını birkaç bin dolar daha üste taşıdı.
2 – Kurumsal yatırımcı ilgisi tavan yaptı
2020 yılında Bitcoin fitilini ateşleyen en önemli faktörlerden biri olarak kurumsal yatırımcıların ilgisi gösterildi. Nasdaq’ta listelenen MicroStrategy, Twitter CEO’su Jack Dorsey’in yöneticiliğini üstlendiği Sqaure gibi birçok kurumsal şirket, rezervlerinin bir kısmını Bitcoin yatırımına ayırmaya karar verdi. Birçok açıdan dünya devi olarak görülen dijital ödeme platformu Paypal de kripto para işlemlerine başladığını duyurdu. Paypal’in hamlesi piyasa geneli tarafından Bitcoin’in benimsenmesi yolunda bir mihenk taşı olarak yorumlandı. Şirketlerin yanı sıra Paul Tudor Jones, Stanley Druckenmiller gibi efsane yatırımcılar da bu yıl Bitcoin safında yer almayı tercih etti.
Çoğu piyasa uzmanı, kurumsal yatırımcı desteğinin Bitcoin rallisini tetikleyecek bir güç olduğunu belirtti. Kurumsal yatırımcıların boy göstermesi ile 2020 yılında yaşanacak olan rallinin, 2017’de sonu 20 bin dolarlık rekor ile biten ve ardından bir çöküş gelen trendden farklı olacağı öne sürüldü. Kripto para analistleri, 2017 yılında perakende yatırımcının spekülatif hareketleri varken; bu seferki boğa koşusunda büyük miktarlarda yatırım yapan kurumsal yatırımcıların “HODL” felsefesinin etkili olduğunu söylediler.
3 – Devletler de artık bu işin içinde: Kripto para regülasyonları
Kripto paralar 2020 yılında her geçen gün daha fazla insan tarafından kullanılmaya başladıkça, devletlerin de dikkatini çekti. Daha önce yalnızca kara para aklama gibi yollar için önlem almak isteyen hükümetler, sokaktaki insanın kripto paralara daha da aşina olması ile genel olarak kripto para düzenlemelerine el attı. Bazı ülkeler kripto para dostu regülasyonlar sunarken, bazıları kesinlikle karşısında konumlandı. Bazı hükümetlerin kripto para varlıklarına getirdiği büyük oranlardaki vergilere ise tepki gösterildi.
İngiltere yıl boyunca kripto para düzenlemelerini sertleştirirken, kripto para şirketlerine göz açtırmayacağını bildirdi. Japonya milli kripto parası dijital yen için uğraşıyorken, yasaların kripto para birimleri için revize edilmesi gerektiğini vurguladı. Güney Kore dijitalleşme dostu düzenlemeler önerirken, kripto para varlıklarına da vergi getirilmesini planladı. Rusya ise kripto para sektörünü terbiye sözü vererek, dolandırıcılık faaliyetlerine karşı regülasyonları masaya yatırdı.
4 – Beklenen oldu: Ethereum 2.0 çağı
Ethereum ekosistemi için “hayaldi gerçek oldu” şeklinde değerlendirilebilecek; uzun yıllardır üzerinde konuşulan Ethereum 2.0 geçişi için ilk resmi adım atıldı. Bu adım “phase 0” olarak adlandırılan Beacon Chain ağına geçişi içeriyordu. Bu geçişin gerçekleşmesi için 1 Aralık’a kadar ETH yatırımcılarının Ethereum 2.0 sözleşmesine yatırmaları gereken miktar 524 bin 288 olarak açıklandı. Süreç ilk başlarda ağır aksak ilerledi ve geçişi destekleyen ETH tabanını korkuttu. Fakat 1 Aralık gününe yaklaştıkça ETH stake etme işlemi çığ gibi büyüdü ve hedeflenen miktarı da geçti.
Ağın ölçeklenebilirlik gibi birçok sorununu çözmeyi hedefleyen ve işin kanıtı (PoW) algoritmasından sahiplik kanıtına (PoS) geçilmesini hedefleyen Ethereum 2.0’ın 4 aşamasından ilki 2021 yılına girmeden gerçekleştirilmiş oldu. Ethereum; Beacon Chain ile ağı koordine etmeyi ve ileride tam olarak geçişin sağlanması için bir tür deneme gerçekleştirmeyi amaçlıyor. Ethereum 2.0 ile madenciler yerine ağda doğrulayıcıların olacağı açıklandı. Ethereum 2.0 ağına ellerindeki ETH’leri yatıranların ilk aşama içim %20 gibi bir kazanç elde etmesi bekleniyor. Ağa katılım arttıkça bu kazancında belli oranlarda düşmesi planlanıyor.
5 – DeFi sektörü patladı
2020 yılının başında yaklaşık 600 milyon dolarlık bir sektör olan DeFi, bu yıl haziran ayında başlayan çılgınlık ile dik bir ivme ile yükselişe geçti. Aralık ayı itibarıyla merkeziyetsiz finans platformlarında kilitli tutulan toplam değer 16 milyar doların üzerine çıktı. DeFi platformları tarafından sunulan lending, yield farming gibi uygulamalar ile merkeziyetsiz finans kripto para yatırımcıları için dikkat çekici bir sektör haline geldi. Kripto para camiası geleneksel finansın sunduğu birçok avantajı şeffaflık ve anonimlik kapsamında sunan DeFi dünyasını epeyce sevdi.
DeFi projelerine olan ilgi çığ gibi büyürken yaz aylarında BTC fiyatının konsolidasyon sürecine girmesi ile Bitcoin dominansı DeFi projelerinin payları tırmanırken önemli ölçüde sarsıldı. Fakat köklü ve güvenilir DeFi platformlarının yanı sıra, sektördeki heyecan ve ilgiden faydalanmak için tam olarak denetimlerden geçmeyen projeler sektöre leke sürmeye başladı. Birçok platform milyonlarca dolar değerinde hacklendi. Yine de yatırımcılar için, halihazırda ellerinde bulunan tokenlardan geleneksel finans mevduatlarıyla kazanamayacakları oranlarda kâr elde etme fikri daha ağır bastı. DeFi sektörü 2020 boyunca kullanıcıların da desteği ile her geçen gün daha da gelişti ve büyüdü.
6 – Geleneksel paralar dijitalleşiyor
Hem kripto para dostu ülkeler hem de özel kripto para girişimlerinin karşısında olan ülkeler, genel olarak bir dijital merkez bankası parası yarışına girdi. Avrupa merkez bankası fiat para birimine bir destek rolünde olabilecek dijital euro çalışmalarını duyururken, Deutsche Bank Avrupa’nın dijital para konusunda geç kalması ile başka ülkelere mecbur kalacağını öne sürdü ve her Avrupa ülkesini kendi dijital parası üzerine çalışmaya davet etti.
Bu yarışı şu an açık ara önde götüren ülke ise dijital yuan ile Çin oldu. Çin, dijital yuan için fizibilite ve geliştirme çalışmalarına birçok ülkeden önce başladı. Bazı ülkeler yeni yeni araştırma kuruluşları toplarken, Çin dijital yuan için pratik kullanım denemelerini başlattı. Gerçekleştirdiği airdroplar ile halkı dijital yuan kullanmaya teşvik etmeye çalışan Çin; alışveriş, dijital yuan kullanımını pilot bölgelerle sınırlı olsa da hizmet gibi sektörlerde günlük hayatta resmen başlattı. Çin’in bu yarışı önde götürmesi ile dijital dolar çalışmaları da hızlandırıldı. Fed ilk başta konuya soğuk baksa da, kızışan yarışın etkisi ile dijital doları ciddi şekilde değerlendirdiklerini açıkladı. Birçok önemli haber kaynağı, dijital dolar yarışını ikinci bir soğuk savaşa benzeterek Amerika’nın dijital dolar için geç kaldığını vurguladı.
7 – Büyüyen sabitcoin piyasasının karşısında “STABLE” tasarısı
2020’de geleneksel finans ile dijital dünyanın arasında adeta bir köprü olarak görülen sabitcoinler için önemli bir yıl oldu. Sabitcoin piyasasının hacmi parabolik bir şekilde hareket ederek inanılmaz yükseldi. Sabitcoin piyasası 2020’de lider Tether (USDT) önderliğinde neredeyse 5 kat büyüme gösterdi. USDT ticaret hacmi, tüm kripto paraları sollayarak zirveye yerleşti.
Bu yıl sabitcoin cephesinde önemli duyurular da vardı. Facebook’un yılan hikayesine dönen kripto para projesi Libra’nın adını, Latince “gün” anlamına gelen Diem kelimesi ile değiştirdi. Bu yıl Diem ile ilgili daha fazla detay açıklayan Facebook, Diem’in ilk aşama için ABD dolarına endekslenen bir sabitcoin olarak 2021’in ilk aylarında piyasaya sürülebileceğini belirtti.
Bunun yanı sıra ülkeler ve bankalar özel girişimli sabitcoinlerin karşısında yer aldılar. Özel sabitcoin karşıtları, belli bir fiat para birimine endekslenen bu tarz varlıkların finansal düzeni bozabileceğini ve bankaları tehlikeye atabileceğini söylediler. ABD söylemleri bir adım ileri götürerek sabitcoinleri düzenlemeyi öneren “STABLE” isimli bir yasa tasarısını masaya yatırdı. Bu tasarının yasalaştırılması, kripto para sektörünün ciddi darbeler alabileceği konusunda endişe yarattı.
8 – Böylesi 4 yılda bir olur: BTC yarılanması
Bitcoin için 4 yılda bir gerçekleşen ve blok ödüllerinin yarıya indirilmesi anlamına gelen yarılanma (halving) etkinliği Mayıs 2020’de gerçekleşti. Bitcoin madencilerinin bir bloğu çıkarma karşılığında aldığı ödül 12.5 BTC’den 6.25 BTC’ye geriledi. Kripto para sektörü halving ile zorlaşan madenciliğin, hash oranını düşürebileceğinden endişelendi.
Bitcoin için endişeler gerçeğe dönüşmedi ve BTC yarılanma sonrasında da sağlam kalmayı başardı. Yıl içinde hash oranı kapsamında birçok kez hem rekor hem de rekora yakın seviyeler görüldü. Yarılanma ile bir “arz şoku” başladığını öne süren birçok analist, yarılanma etkinliğinin orta ve uzun vadede Bitcoin fiyatında bir “patlama” etkisi yaratabileceğini öne sürdü.
9 – Türkiye’de kripto para adaptasyonu katlanıyor
2020 yılı ülkemize de kripto paralar konusunda daha fazla ilgi ve benimsenme ile geldi. Huobi ve Binance gibi dünya çapında önemli kripto para borsaları Türkiye ofislerini kurdu. Artan ilgi ile birçok borsa TRY paritelerini de listelemeye başladı. Yıllık Başkanlık Programı’nda 2020 yılı için dijital lira çalışmalarının başlayacağı da duyuruldu. Türkiye’de artan bilinirlik ve kullanım ile Sermaye Piyasaları Kurulu da kripto paralar için düzenleyici bir çerçeve oluşturmak için start verdi. Ülkemizde de ciddi şekilde kendini gösteren pandemi etkisi ile önemli mercilerden dijital para kullanım önerileri iletildi.
Türkiye yalnızca kripto paralar için değil blockchain benimsenmesi için de önemli bir yıl geçirdi. Hem hükümetin hem de şirketlerin yaptığı açıklamalar ile blockchain sistemler desteklendi ve pilot uygulamalar halinde denendi. Bunun yanı sıra Bitexen gibi Türkiye merkezli kripto para borsaları spor camiası ile sponsorluk anlaşmalarını da duyurarak, daha fazla insanı kripto para dünyasına çekmeyi başardı. Bu yıl Türkiye’de Trabzonspor, Beşiktaş, Fenerbahçe ve Başakşehir gibi spor kulüpleri için dijital para müjdeleri de verildi.
10 – Bankalar da oynamak istiyor, kripto para hizmetleri duyuruluyor
Kripto paraların ve Bitcoin’in hem piyasa değerindeki hem de adaptasyonundaki gelişmeye duyarsız kalamayan sektörlerden biri de bankacılık oldu. Birçok banka halihazırdaki müşteri tabanı ve kripto para hizmetleri ile yeni gelebilecek kullanıcılar için kripto para müjdesi verdi. Önde gelen yatırım bankalarından olan JPMorgan kendi kripto parasını kullanmaya başladı.
720 milyar doların üzerinde toplam değeri ile İngiltere’nin en büyük bankalarından olan Standard Chartered, kullanıcıları için kripto para hizmetleri başlatacağını duyurdu. Banka devamında bir kripto para borsası dahi kurmayı planlıyor. 2020’de bir başka banka hamlesi de Asya’dan geldi. Güneydoğu Asya’nın en büyük bankası Singapur merkezli DBS Group Holdings kripto para satışı yapacağını duyurdu.