Dillerden düşmeyen merkeziyetsiz finans, yani DeFi nedir? Son aylarda kripto para piyasasını güncel olarak takip eden, hatta belki arada bir göz atanların bile en çok karşısına çıkan kavram merkeziyetsiz finans (decentralized finance) olabilir. Bu yazımızda size DeFi’ın tanımını ve faydalarını en çarpıcı noktalarıyla sunmaya çalıştık.
DeFi, ingilizce “decentralized finance” yani merkeziyetsiz finans için kullanılan bir kısaltmadır. Merkeziyetsiz finans, blockchain tabanı üzerinde gelişen finansal uygulamalardan oluşan ekosistemi ifade etmektedir. DeFi ekosistemi, birçok farklı finansal hizmetin ve ürünün gerçekleştirilmesi için merkezi olmayan ağların ve açık kaynaklı yazılımları kullanır.
DeFi’nin amacı basitçe, eşler arası (P2P) protokolleri bir merkeze bağlı olmadan ve şeffaf bir şekilde geliştirmek ve yürütmektir. DeFi, geleneksel piyasalardaki ‘aracı’ ihtiyacını ortadan kaldırarak, İki kişi arasındaki finansal işlemleri; daha az maliyetli, herkes tarafından izlenebilir ve güvenli bir şekilde yürütmeyi hedefler.
Merkeziyetsiz finans uygulamalarına değinmek gerekirse, bunları temel olarak 3 sınıfta inceleyebiliriz.
Parasal anlamda bankacılık hizmetleri: Geleneksel bankacılığın, geleneksel para birimleri ile sunduğu tüm finans işlemlerini sabitkoinler aracılığı ile kullanıcılarına sağlamak.
Kredi verme – alma hizmetleri: Eşler arası veya likidite havuzları ile kripto paralar üzerinden kredi verme ve alma işlemleri sağlamak. Bu yolla yatırımcılar, yatırımlarını bir kenarda tutmak yerine likidite havuzlarına koyar ve bir yandan yatırımlarından kazanç elde ederken, bir yandan da sektöre kripto para arzı sağlanmış olur.
Gelişmiş finansal hizmetler: DEX, token geliştirme protokolleri, tahmin ve türev piyasaları gibi gelişmiş finansal araçların sunulması.
Peki, DeFi tüm bunları nasıl yapıyor? DeFi tüm bu şeffaf finans hizmetlerini Ethereum ağının üzerinden blockchain tabanlı akıllı sözleşmeler yoluyla gerçekleştirmektedir. Bu sözleşmeler blockchain sistemine entegre şekilde çalışır ve kodlar ile yazılan belli koşullar yerine getirildiğinde işlemler otomatik olarak yürütülür.
DeFi Ekosisteminin Faydaları Nelerdir?
DeFi, dünyanın her yerinden herkesin finansal hizmetlere evrensel olarak ve kolayca ulaşmasını sağlar. DeFi; kredi, tasarruf, sigorta gibi aklınıza gelebilecek her finansal hizmete, dünyanın neresinde olursanız olun bir internet bağlantısı ile ulaşabileceğiniz bir dünyanın kapısını aralar. Kullanıcılar, kripto para cüzdanları ile doğrudan işlem yapmaya başlayabilirler. Günümüzdeki geleneksel finans piyasalarındaki formlar, onaylar gibi ekstra adımlar aradan kalkmış olur.
DeFi projeleri üzerinden yürütülen işlemler, bir kurum ya da yetkili kişiler tarafından yönetilmez, bunun yerine akıllı sözleşmeler kullanılır. Akıllı sözleşmeler blockchain ağına dağıtıldıktan sonra, hiç veya çok az bir müdahale ile çalışabilirler.
Geleneksel finans kurumlarının aksine bu sözleşmeler, herkesin denetlemesi için blockchain tabanında şeffaf bir şekilde izlenebilir. Tüm işlemler, herkesin görüntüleyebileceği şekilde açıktır. Bu kadar şeffaflığa rağmen herkes anonimdir. Tüm işlemler izlenebilirken, işlemler bir “takma ad” ile yapılacağı için kişilerin gerçek kimlikleri ile bir bağlantı kurulmasına izin vermez.
Uygulamalar küreseldir. İster Amerika’nın bir ucunda ister Afrika’nın en kuytu köşesinde olun, herkesin her DeFi hizmetinden eşit şekilde yararlanma hakkı bulunur. Tabii ki yaygınlaşan dijital para sektörü ile birlikte hükümetler tarafından sınırlama ihtimali her zaman olsa da, temelde internet erişimi olan her yerden DeFi uygulamalarına ulaşma imkanı herkes için mümkün.