Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası tarafından yapılan araştırmaya göre dijital merkez bankası paraları, uluslararası ödemeleri daha ucuz ve daha hızlı hale getirebilir. Yapılan çalışmaya, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından da katkı geldi.
BIS, IMF, Dünya Bankası tarafından G20 üyelerine sunulmak için hazırlanan raporda Future of Payments adlı çalışma grubunun bulgularından yararlanıldı. G20 üyelerinin temsil edildiği çalışma grubunda, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) adına Büşra Ercan yer aldı. Ercan, geçen yıl Sınır Ötesi Ödemeler Görev Gücünde de yer almıştı.
Farklı türlerdeki CBDC’ler incelendi
Çin Merkez Bankası gibi merkez bankaları, kendi CBDC projelerini geliştirmeye devam ederken CBDC’lerin tam olarak ne şekilde geliştirileceğine dair henüz bir uzlaşmaya varılabilmiş değil.
Sonuçları cuma günü yayımlanan rapora göre şu anda her merkez bankasının üreteceği CBDC’nin birbirinden bağımsız olarak kullanılacağı, farklı CBDC’lerin birbirine bağlantılı şekilde (örn. merkezi bir takas sistemi aracılığıyla) çalışacağı ve birden fazla CBDC’nin tek bir sistemde yer alabileceği üç ana model ön plana çıkıyor.
2021’in ilk yarısında yapılmış bir ankete dayandırılan sonuçlara göre merkez bankalarının %60’ından fazlası, hangi modelin kullanılacağı konusunda henüz bir karara varabilmiş değil.
Uluslararası ödeme işlemlerini iyileştirebilir
BIS, IMF ve Dünya Bankasının ortak raporuna göre günümüz şartlarında yapılan sınır ötesi ödeme işlemleri, aracı kurumların farklı zaman dilimlerinde faaliyet göstermesi sebebiyle “uzun süreli gecikmeler […] maliyet […] yeteri kadar şeffaf olmama” gibi sorunlar barındırıyor.
- Dijital merkez bankası paraları sayesinde havale işlemlerinin maliyetinin düşebileceği ve bu işlemlerin daha erişilebilir hale gelebileceği düşünülüyor.
- CBDC sistemi 7/24 aralıksız olarak kullanılabileceği için işlem sırasında herhangi bir zaman dilimi uyuşmazlığı olmayacak.
- CBDC işlemlerinde mutabakat anlık olarak gerçekleşebilir.
- Farklı ülkeler arasında CBDC tabanında oluşturulacak uyumluluk standartlarının, bazı belirsizlikleri ortadan kaldırması bekleniyor.
İşlem kolaylığı, ülke bazında sorun yaratabilir
- İnsanlar CBDC sayesinde farklı para birimlerini daha düşük maliyetle, daha kolay bir şekilde kullanabilir. Fakat bunun, beraberinde belli başlı sorunlar getireceği öngörülüyor.
- Örneğin “enflasyonun yüksek ve döviz kurunun volatil olduğu ülkelerdeki” insanlar, kendi ulusal para birimlerini bırakıp ondan “daha cazip” olan para birimlerine kolayca geçiş yapabilir.
- Sermaye akışındaki bu değişimin, para politikalarını, merkez bankalarının sahip olduğu kontrol düzeyini, yerel özel bankaların hareket alanını olumsuz yönde etkileyebileceği belirtildi.
- Raporda yer alan ifadeye göre, “Uluslararası para transferlerinin daha ucuz ve hızlı hale gelmesi, hem ülkelerin bankacılık sektörüne hem de para birimlerine hücum edilme riskini artırabilir.”
Merkez bankaları dijital merkez bankası paralarının risklerini, faydalarını ve sahip olabileceği farklı modelleri incelemeyi sürdürüyor. Raporda, “henüz analiz edilmesi gereken birçok farklı önemli ve karmaşık sorunun olduğu” belirtildi.