O, YouTube ya da çeşitli sosyal medyalarında Lamborgini ile gezen ve de bu servetini Dogecoin adında bir koin trade etmesine bağlayan çocuğu hatırlıyor musunuz? O çocuğun, 1700’li yıllardaki Japon pirinç ticaretçileri ile, sizin düşündüğünüzden de fazla ortak noktası olabilir…
Hem o çocuk hem de o dönemin Japon tüccarları hem çok zengin olmaları hem de mum grafiklerini iyi okumaları yönünden birbirlerine gerçekten de bir hayli benzeyen bir ikili oluşturuyorlar.
1800’li yıllarda o dönemin usta gazetecisi Charles Dow tarafından modernize edilse de, mum grafiklerinin temel prensipleri, günümüzde de hala başladığı yerde devam ediyor. Gerek modern gerekse de tarihi çağlarda mum grafiklerini kullanan traderlar, bu yöntem ile çok ciddi kazançlar sağladı ve her zaman sonuç ne olursa olsun bu grafiklere bağlı kalmayı başardılar.
Onlara göre, zaten mum grafikleri, onlara fiyatın ne olacağını, ne olduğunu ve nereye gideceğini söylüyor, burada olay; işi görebilmekte…
Mumların Anatomisi
Mumlar, en temelde bir ürünün fiyat aktivitesini belirli bir zaman aralığı için yansıtan araçlardır ve bunlar; tam dört adet ana bileşenden oluşurlar: Açık, kapalı, yüksek ve düşük.
Mumun ‘açık’ olması demek, o trade döneminde ilgili ürünün alınıp satılmaya açık olduğu dönemdeki fiyatı gösterirken; kapalı olması ise, tam tersi, o süreç bittiğindeki fiyatı bizlere yansıtan bir göstergedir.
Temelde, her mum, iki basit fiziksel özellik ile bize yukarıda da bahsettiğimiz dört ana komponenti gösterir:
- Birinci özellik, ‘gövde’ olarak da adlandırılan kısımdır ve bu kısım; belirli bir dönem içinde açılış ve kapanış fiyatlarının arasındaki farkı belli eden bir yerdir.
- Kapanış kısmı, yeşil mumda (artış paterni gösteren mum) üst tarafta, kırmızı mumda (azalış paterni gösteren mum), alt tarafta yer alır.
- ‘Açılış’ kısmı ise yeşil mumun alt kısmında yer alırken; kırmızı mumun ise tam tersi üstünde yer alarak traderlara yol gösterir.
- Yüksek ve düşük ismi verilen son iki kompotent de, mumların en altında görülebilen yerlerdir ve mum gövdesine kıyasla çok daha ince dizayn edilmiştir.
Kripto para ticareti yapan insanlar, gün içinde bu mum grafiklerini kullanarak ciddi market volalitesinden karlı çıkmaya çalışırlar. Her bir mum genelde 1, 2, 4 ya da 12 saatlik süre zarflarını gösterir. Tabii ki de uzun süreli trade yapan traderlar, çok daha geniş zaman aralıkları (gün, ay, yıl gibi) kullanabilirler.
Eğer mum yeşillenirse, işte o yeşil; bizim de sitemizde sıkça kullandığımız ‘yeşil’dir. Yani bu, fiyatların arttığını gösterir. O zaman aralığında, açılış fiyatı ile kapanış fiyatı arasındaki fark; kapanış fiyatı lehinedir. Ancak mum kırmızı olursa, bu sefer iş terse döner ve bu sefer açılış fiyatı, kapanış fiyatını geçmiş ve ürünün değeri, o belirli zaman aralığında düşmüş demektir.
Para Kazananlar
Mumlar, genelde volatil bir markette traderlar tarafından kullanılan bir analiz aracıdır. Örneğin, 2 saatlik mum 10 dolardan açılıp bir saat sonra 13 dolara çıkarsa; mumun formasyonu ciddi manada değişmiş demektir.
Ancak traderlar, bu noktada dikkatli davranmalıdır. Formasyonların yakalanması, onlara göre yorumların yapılması ve de bu trendlerin değerlendirilmesi; doğru ve mantıklı yapıldığı takdirde, kişiye çok ciddi miktarlarda bir para kazanımı vaad etmektedir. Ancak bu noktada işi kaçıranların da zararı, aynı kazanç boyutunda kötü olacak ve süreç iyice kötüye gidecektir.
Piyasalardaki potansiyel değişiklikleri tespit edebilme noktasında traderların dikkat ettiği çok temel formasyonlar vardır. Özellikle de piyasaların puslu olduğu dönemlerde bazı temel formasyonlar, traderlara çok ciddi yol gösterir. Bunlardan en temel üçü ise, doji, hammer ve shooting star formasyonlarıdır.
Doji formasyonu, Sabah yıldızı olarak da adlandırılan bir mum şeklidir ve traderların piyasadaki kararsızlığı anlayabileceği bir formasyondur. Fiyat açılışının ardından, ürünün değeri iki ayrı nokta arasında savrulup duruyorsa, bunu gören traderlar; piyasanın ürünün gerçek değeri hakkında kararsız olduğu kanısına varır.
Klasik doji mumu, tam olarak marketin kararsızlığı demektir alt uçlar uzun ve eşit olacak şekilde, çok ince ve merkezde bir gövdeden oluşan bir anatomiye shiptir. Dojinin de kendi içinde çok çeşitli sinyal özellikleri vardır ancak bunlardan, bu yazımızda şimdilik bahsetmeyeceğiz.
Hammer, ise Türkçeye Çekiç Formasyonu olarak da çevrilebilecek bir formasyondur ve traderlara, yine önemli mesajlar verir. Düşen bir trendin sonunda görülen bu formasyon, sadece fiyatın başlangıçta açılış fiyatının altına düştüğü ancak srüreç içinde tekrardan yükselip açılış fiyatının da üstüne çıktığı durumlarda görülür. Bu denli bir fiyat formasyonu temelde bir dönem satıcıların kontrolü ele aldığını ancak daha sonra bunun süre gelmediğini ve diğerlerinin kontrolü sonradan ele aldığını gösterir.
Hammer formasyonununda genelde tek bir ince çizgi görülür ve bu çizginin boyu; gövdenin neredeyse iki katına denk gelecek şekildedir.
Son olarak, en azından bu yazı için, bir de Türkçe’ye kayan yıldız olarak da çevirebileceğimiz Shooting Star paterni vardır. Bu patern ise, çekiç formasyonunun tam tersi ölçütünde yaşanır ve bir yükseliş trendinin ardından gelen düşüş trendini ifade eder. Yani bir nevi boğalar kontrolü ele almıştır ancak en sonunda gelen ayılar; işin nihai galibi olmuştur.
Akılda tutulması gereken en önemli şey; mum grafiğinin süresi ne kadar uzun olursa, trendi kapsayıcılığı o denli yüksek olur ve traderların bir çoğu, hep bu ön kabul ile hareket edip başarılı olurlar.
Örneğin, çekiç formasyonu bir saatlik mum grafiğinde saptandığında, bunun 6 aylık düşüş trendine neredeyse hiçbir etkisi yoktur. Ancak bu formasyon bir haftalık mumda ortaya çıkarsa, işte o zaman işler değişmiş demektir.