Bitcoin ve diğer kripto para birimleri günümüzde kullanılan geleneksek finansal sistemlerden çok farklı olmaları sebebiyle ilgi çekici haldeler. İnsanların kripto para birimleriyle ilgili düşündükleri konulardan biri de bitcoinin İslami geleneğin parçası olan hukuka yani Şeriat hukukuna uyup uymadığı konusudur. Bu hafta Endonezya’da faaliyet gösteren bir mikro finans şirketi olan Blossom Finance, bitcoini yerel hükümet tarafından yasaklandığı yerler dışında İslam’a uygun olarak nitelendirdiği 22 sayfalık bir çalışma raporu yayınladı.
Bitcoin Helal mi, Haram mı?
Bitcoinin yaratılmasından bu yana geçen son birkaç yıldır birçok kişi kripto para birimlerinin şeriat hukuku ile uyumlu olup olmadığını merak ediyor. İslami bankacılık kar paylaşımı, zarara katlanma, kiralama, para saklama ve daha fazlası için geçerli olan çok fazla kurala sahiptir. Örneğin, Şeriat Yasası “ribâ” olarak adlandırdığı faiz ve faizli kredi gibi işlemleri özellikle yasaklanmıştır. Bu durumların sonucunda bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin İslami bankacılığa uygun olup olmadıklarına ilişkin çok fazla soru işareti bulunmaktadır. Geçtiğimiz Aralık ayında bir Müslüman din adamı bitcoin sahibi olmanın İslami finans ile uyumlu olduğunu açıkladı. Ancak diğer din adamları bu görüşe katılmadı ve Mısır’ın en büyük İslami din adamı bitcoine karşı bir fetva çıkardı.
Blossom Bitcoin ve İslami Finans üzerine 22 sayfalık bir çalışma yayınladı
Bu hafta news.Bitcoin.com İslami mali hukuk ile ilgili Müslümanları bilgilendirmek amacıyla Blossom Finance’nin kurucusu Matthew J. Martin ile konuştu. Martin ve Blossom’un iç Şeriat danışmanı ve Şeriat uyum görevlisi Müftü Muhammed Ebu Bakar, yerel bir hükümet kripto para kullanımını yasaklamadığı sürece, bitcoinin İslami para olarak nitelendirileceği sonucuna ulaştığı bir çalışmayı yayınladı. Araştırma, İslami bankacılık ve bitcoin konusunda çeşitli yasal görüşlerin, fetvaların derinlemesine analizini açıklıyor.
Martin, kripto para birimlerine olan ilginin artmaya devam etmesine rağmen, dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birine yaklaşan Müslümanlar arasında bir hayli karışıklık olduğunu açıklıyor. Birçok kişi Martin’e bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin Müslümanların izlediği klavuz olan Kuran’ın kurallarına uygun olup olmadığını soruyor.
“Popüler söylentinin aksine Şeriat hukuku tek bir kurallar dizisi değildir; çeşitli konularda farklı yorumlara ve görüşlere konu olan bir akademik alandır.” diyen Blossom Finance’nin CEO’su şöyle açıklıyor: “Tanınmış Müslüman akademisyenler tarafından yayınlanan son birkaç fetva, konuyla ilgili eksik veya çelişkili görüşler sunmuştur. Dışarıdaki bütün kafa karışıklığıyla, hem jüriye hem de İslami finans uygulayıcılarına yarar sağlayan sağlam araştırmalar tarafından desteklenen net bir rehber sunmak istedik.”
“Çok fazla insan bana “Bitcoin helal mi yoksa haram mı?” diye sordu ve dürüst cevabımın “duruma göre değişir” olduğunu söyledim. Bitcoin sadece bir para birim değil aynı zamanda bir işlem ve ödeme ağıdır. Blockchain’in kendisi geniş kapsamlı uygulamaları sahip bir teknoloji kategorisidir.”
Ulusal Hukuk Şeriatın Yerini Alıyor
Martin bitcoinin İslami para olarak “alışılagelmiş para birimi” şeklinde nitelendirilebileceğini açıklıyor ancak ulusal yasa şeriatın izin verebilirliğinin önüne geçiyor. Örnek olarak bitcoin Almanya’da yasal para birim olarak kabul ediliyor bu durumda Martin’e göre bitcoin Almanya’da İslami para olarak nitelendirilebiliyor. Ancak Endonezya Cumhuriyeti, Ocak ayında Endonezya’daki tüm ödemelerin Endonezya Rupisi şeklinde olması gerektiğini belirten yönergeler yayınladı.
Blossom Finance şöyle detaylandırıyor: “Ancak bu açıklama bir anti-bitcoin duruşu olarak görülmemelidir, Endonezya’daki yasa aynı zamanda altın, gümüş, ABD Doları ve Avro’yu da yasaklamaktadır. Endonezya’da bitcoin satın almak ve satmak yasaldır.”
Blossom Finance, bitcoin teknolojisinin aşırı belirsizliği azaltma yönüyle şeriat ile son derece uyumlu olduğunu söylüyor.
Şeriat prensipleri ile Bitcoin, bir para birimi olması anlamında uyuşabilir ancak ICO’lar belirsiz olarak nitelendiriliyor ve tavsiye edilmiyor
Blossom’un kurucusu bitcoin teknolojisinin aşırı belirsizliği azaltma yönüyle Şeriat ile son derece uyumlu olduğunu vurguluyor. Üstelik bitcoin fraksiyonel rezerv bankacılığını yasaklaması durumuyla da Şeriat yasası ile uyumlu.
“Blockchainler varlığın sahiplerini kanıtlıyor. -aslında bir işlemde gönderdiğiniz paranın var olduğunu kanıtlıyor- Geleneksel bankacılık, tam anlamıyla parayı varoluşa borç verir ve bu Şeriat’ın para ilkeleriyle tamamen uyumsuzdur.”
Blossom’un çalışması, ICO’ların netliğini ve Şeriat yasalarıyla uyumunu araştırıyor. Blossom şu an için ICO’lar hakkında “ICO’lar son derece belirsiz ve tavsiye edilmiyor” diyor. Bunun nedeni Şeriat’ın en önemli amaçlarından birinin varlıkların korunması olması ve Şeriat’ın bireylerin kaybedeceklerinden daha fazla yatırım yapmaması gerektiği anlayışına sahip olmasıdır.
ICO’lar genellikle şu konularda netlikten yoksun:
a) yatırımcılar gerçekte ne satın alıyorlar?
b) yatırımcıların hakları neler?
Bu türden pek çok teklif muhtemelen gharar’a sahip anlamsız ve aşırı belirsiz olabilir bu nedenle izin verilen İslami yatırımlar olarak nitelendirilmez.
Kripto para birimlerinin İslami finans yasalarına uyumluluğu hakkında ne düşünüyorsunuz? Aşağıda bulunan yorum bölümünde görüşlerinizi Koin Bülteni ekibi ve değerli okuyucularıyla paylaşabilirsiniz.