Paylaşım Ekonomisi Nedir?

1- Paylaşım Ekonomisi Nedir?

Merak etmeyin, Sovyet Rusya’ya dönmüyoruz. Paylaşım ekonomisinin özü, bireylerin ürün ve hizmetlerini başka bireylerin ürün ve hizmetleri karşılığında takas etmesidir. Belki terimin kendini daha önce duymamıştınız ama uygulamaya şahit olduğunuza eminiz.

Günümüzde onlarca uygulama ve web sitesi aracılığıyla ikinci el ürün satın almak, hatta ürünleri belli bir zaman aralığında kiralamak mümkün. Bu servislerden yararlanmak genelde ücretsiz ama bazı servisler ufak bir miktar ücret talep edebiliyorlar.

Satın almak yerine kiralamayı seçenler, nadir kullanacakları bir ürün için ekstrem paralar ödemek zorunda kalmayarak tasarruf ediyorlar. Ürününü kiraya verenler de oturdukları yerden, az kullandıkları ürünler üzerinden cep harçlığı elde ediyorlar.

Bilindik web siteleri ve uygulamaların yanısıra bazı teknoloji kurdu firmalar da bireyler arası paylaşım yapılabilen platformlar kurma girişimindeler.

Paylaşım ekonomisi daha çiçeği burnunda bir ekonomi olduğu için sektördeki firmalardan ve verdikleri hizmetlerden halk pek haberdar değil. Fakat bu ekonominin en ünlü iki örneği Airbnb ve Uber, hizmet verdikleri şehirlerde tozu dumana katıyorlar. Ev açma/paylaşma servisi Airbnb ve Türkiye’deki olaylardan dolayı ismini sık duyduğumuz araç paylaşım servisi Uber; paylaşım ekonomisine sermaye akıtan iki dev isimden biri haline geldiler.

2- Neleri Paylaşabiliriz?

Paylaşım ekonomisinin potansiyeli elbette ev kiralama ve araç kiralamadan çok daha fazlası.

Son yıllarda yüzlerce platform, farklı segmentlerden bireylere hitap etmek amacıyla açıldı. Çok spesifik bir eşyayı kiraya vermek istiyorsanız bile, eminiz ki uygun platformu bulacaksınız.

Mesela paylaşım örnekleri arasında şehirde yaşayanlar için bahçe ve bahçecilik işleri paylaşımı, turistik gezi paylaşımı, kitap takası, başkasının köpeğini ücret karşılığı gezdirmek, bir restoranda akşam yemeği paylaşımı ve el işi malzemeleri takası gibi ilgi çekenleri de var.

Yukarıda saydıklarımız buzdağının görünen kısmı. Yeni firmaların sektöre giriş yapmasıyla en niş fikirler için bile bir platform ortaya çıkacak.

3- Bir Bahçe Veya Bir Köpek Ödünç Alabiliyorum… Ama Bunun Ne Yararı Var?

Daha ne olsun; çevreye ve ekonomiye yararı var.

Bir de bu açıdan bakalım: Düşünün ki 10 kişinin her birinin kendi arabası var ve arabalarını sık kullanmıyorlar. İşe giderken araba paylaşmayı sağlayan servisler sayesinde bu 10 kişi ayrı ayrı araba satın almak yerine aynı yöne giden kişilerle beraber seyahat edebilir ve karbon salınımını azaltırken araba bakımının maliyetlerinden kısabilirler.

Özellikle ‘sahip olma’ kavramına dair fikirlerimizi değiştirirsek paylaşım ekonomisi bize fayda sağlar. Sırf lüks diye bir ürünü satın almak yerine, ihtiyacımız olduğu noktada kiralarsak bütçemize katkıda bulunabilir ve arttırdığımız parayı daha verimli harcayabiliriz.

Paylaşmak, toplumun birbirine kenetlenmesini ve bireylerin içinde yaşadıkları cemiyete daha bağlı hissetmelerini sağlar. Mesela hep bir hayvanınız olsun istediniz ama apartmanda beslemenize izin yok mu? Bir başkasının köpeğini gezdirip köpekle birkaç saat geçirerek içinizdeki ukdeyi giderebilirsiniz. Üstelik bu işten cep harçlığınızı çıkarabilirsiniz ve hayvan bakmanın maliyetini üstlenmenize de gerek kalmaz. Üstüne üstlük bir başkasının evden uzaktaki işlerini halletmesine yardımcı olabilirsiniz.

4- Evimizi Ve Arabamızı Ödünç Vermenin Hiç Kötü Yanı Yok Mu?

Değerlerini piyasaya süren kişi için güven en büyük sorundur. Hiç tanımadığınız birine arabanızı veya evinizi veya köpeğinizi ödünç vermek gerçekten kolay değildir.

Paylaşım ekonomisine kaide olan platformlar bu sıkıntıyı puanlama sistemiyle gidermişlerdir. Yüksek puanlı alıcılar ve satıcılarla çalışmak daha tercih edilebilir bir durumdur. Eğer ürününüz sorunlu iade edildiyse veya hiç iade edilmediyse, platformlar bunun peşine düşmekle ilgili çalışmalar da yapmaktadır.

Potansiyel müşterileri bu ekonomiye giriş yapmaktan alıkoyan sebeplerden biri de sektörün farklı platformlar arasında fazlaca dağınık olması. Her farklı hizmet için yeniden üye olmak zorunda kalmak müşteriler için angarya bir hal alabiliyor.

Bunun yanısıra bu platformlarda evlerini, arabalarını ve daha birçok varlıklarını kiraya veren kişiler platformların yüksek kullanım ücretlerine maruz kalabiliyor.

5- Paylaşım Ekonomisinin Boyutu Nedir?

Elde edilen istatistikler gerçekten sarsıcı nitelikte.

Veri toplama firması Statista’ya göre 2016 yılında ABD’de 44.8 milyon kişi paylaşım ekonomisi platformlarından faydalanmış. Bu sayının 2021 yılına dek iki katına çıkarak 86.5 milyona ulaşması bekleniyor.

Airbnb kurulduğu 2008 yılından bu yana 200 milyonun üzerinde rezervasyon yapılmasını sağladı. 2017 yılında toplamda 4 milyar seyahatin yapılmasına vesile olan Uber ise dünya çapında 3 milyon sürücüsü ve 75 milyon müşterisi olduğunu bildirdi. Kaldı ki bunlar yalnızca bilindik iki firmaya ait rakamlar.

Paylaşım ekonomisi neredeyse ışık hızında büyüme göstermesinin yanısıra bu büyümenin sürdürülebilir kalmasını da sağladı. 2025 yılına dek bu sektörün işlem hacminin 705 milyar doları geçmesi bekleniyor.

6- Doğru Tahmin Ettiniz: Blockchain Bu Sektöre De Yenilik Getirebilir

Sektörün yayılmasını engelleyen, eski nesillerdeki güvenlik kaygılarının azalmamasına sebep olan problemler blockchain ile çözülebilir.

En başta, blockchain işlemlerin daha güvenli olmasını ve işlem bilgilerini değiştirilememesini sağlar. Takası yapılan değerlerin kime ait olduğu, takas süresi, takasın tutarı gibi bilgiler herkesin ulaşabileceği bir zincirde saklanır. Bu sayede bilgiler tarafsız şekilde korunur.

Ayrıca akıllı sözleşmeler aracılara gereksinimi kaldırabilir ve sözleşmelerin içine yazılan komutlar sayesinde takasın her iki tarafa uygun şartlarda gerçekleştirileceğinden emin olunmasını sağlar. Böylece hukuki anlamda geçerli ve tutarlı bir belge her iki tarafın elinde bulunmuş olur.

Bazı platformlar da ekonominin dallanıp budaklanmış firmalarını ve platformlarını bir araya getirerek herkesin tek bir kanaldan takas yapabilmesini sağlayacak yöntemler arayışına girmiş durumdalar. Kripto para kullanımı, bu platformlar arası işlem sorununa da çözüm getirebilir.