Bitcoin Neden Saadet Zinciri Değildir?

Bitcoin, ortaya çıkışından bu yana birçok eleştiriye maruz kaldı. Yüksek volatilitesi olduğu ve kara para aklamada kullanıldığı gibi bazı gerekçeler kadar Bitcoin’in saadet zinciri olduğu üzerine de çeşitli argümanlar var. Peki Bitcoin gerçekten saadet zinciri olabilir mi? Argümanlarla inceleyelim.

Bitcoin hakkındaki argümanlara geçmeden önce saadet zinciri kavramına değinmekte fayda var. Kripto para analisti Willy Woo, bir şey balon gibi göründüğünde ve görünür şekilde bir getiri sunmadığında akla ilk başta saadet zinciri geldiğini söylüyor. Peki kripto para dünyasında gündeme gelmiş olan saadet zinciri ne demektir?

Saadet zinciri nedir, nasıl anlaşılır?

Saadet zinciri, yüksek getiri vadederek yatırımcıları sisteme katan ve sisteme yeni katılanların parasıyla mevcut yatırımcılara ödeme yapılan bir dolandırıcılık yöntemidir. Saadet zincirinin temelinde yüksek üretim yapıldığı yalanı ve buna bağlı olarak yüksek getirinin sunulacağı yer alır. Örnek olarak, 2016 yılında kurulan ve 2018’de kapatılan Çiftlik Bank verilebilir.

Bu dolandırıcılık yönteminde yatırım yapan herkesin kazanç elde edileceği vadedilir. Son yıllarda giderek daha fazla kullanıcıya ulaşan kripto paralar ise ABD Menkul Kıymetler Komisyonu (SEC) gibi kurumları endişelendiriyor. SEC raporunda, Bitcoin gibi kripto paraların popüler hale geldiği ve bir çeşit para birimi olarak kullanıldığı ifade ediliyor. 

Saadet zinciri nasıl anlaşılır?

Saadet zincirinin tespit edilmesini kolaylaştıran bazı kriterler bulunur. Bu kriterler şu şekilde sıralanabilir:

• Fazla iyi görünen vaatlere sahiptir.
  

• Gizlilik odaklı bir yapısı bulunmalıdır.
  

• Bir lideri olmalıdır.

• Basit bir işleyişe sahip olması gerekir.
  

• Bir hiyerarşi olmalıdır.
  

• Yapılan yatırımlar kayıt dışı olmalıdır.
  

• Düşük risk taşıdığı beyan edilir.
  

• Yüksek getiri vadeder.
  

• Getirilerde tutarlılık olduğu söylenir.
  

• Ödeme alınırken zorluk veya nakde çevirmede güçlük çıkar.
  

• Herhangi bir belge takibinde problem yaşanır.

Saadet zincirine üye olanlar, genelde dolandırıldıkları için para kaybederler. İnsanları Bitcoin üstünden dolandırmaya çalışanlar olsa da; Bitcoin’e yatırım yapan biri genelde beklenmedik piyasa hareketleri, yanlış veya duygusal kararlar ve hareketler yüzünden para kaybeder. Dolandırıldığı için değil. Şimdi yukarıdaki kriterler çerçevesinde Bitcoin’in bir saadet zinciri olmadığını savunan çeşitli argümanlara göz atalım. 

Bitcoin’in saadet zinciri olmadığını savunan argümanlar

Bitcoin getiri vadetmez: Satoshi Nakamoto, Bitcoin’in getiri sunacağına dair bir açıklama yapmadı. Nakamoto, 2008 yılında gönderdiği bir e-postada “Para arzı, o parayı kullanan kişilerin sayısında görülen artışa paralel yükselirse fiyat sabit kalacaktır. Fakat arz, talep kadar hızlı artmazsa deflasyon görülür ve para daha değerli hale gelir.” demiştir.

Nakamoto, aynı zamanda Bitcoin’in değerli metale benzediğini söylemiştir. Sabit arzın fiyat değişikliğine yol açacağını ve kullanıcı sayısı yükseldikçe paranın değerinin artacağını vurguladı. Bu da Nakamoto’ya göre daha fazla kullanıcının paraya talep göstermesi anlamına geliyor. Bitcoin fiyatı, taleple doğru orantılı olarak şekillenir ve böylece getirisi kullanıcıların etkisiyle belirlenmiş olur. Bu durumda Bitcoin’in bir kazanç vadetmesi değil, aksine kullanıcıların talebiyle şekillenen bir getiri düzeni olduğu sonucu çıkmaktadır.

Bitcoin açık kaynak kodludur: Bitcoin ağı, açık kaynak kodlu olmasıyla herkesin erişimine açıktır. Tamamen şeffaf olan ağın her satır kodu ortadadır ve fikir birliğine dayalı olarak işler. Bitcoin ağı, bir kişinin veya kurumun kontrolünde değildir. Ağın çalışma prensibinde doğrulama bulunur. Nodelar aracılığıyla ağdaki bloklar doğrulanır ve ağın güvenliği sağlanır. Bitcoin, hiçbir otoriteye, web sitesine, şirkete veya sisteme bağlı değildir.

Bitcoin’in bir lideri yoktur: Satoshi Nakamoto’nun yarattığı Bitcoin, lidersizdir. Sanılanın aksine Satoshi Bitcoin’in arkasındaki lider değil, yalnızca onun yaratıcısıdır. Bitcoin’i geliştirdikten sonra ortadan kayboldu ve yerini kullanıcılara ve yazılım geliştiricilerine bıraktı. Ağın bazı geliştiricileri Bitcoin için önemli rol oynamış olsa da birçoğu ilerleyen zamanlarda farklı projelere yöneldi.

Bitcoin’de hiyerarşi bulunmaz: BTC; merkeziyetsiz, açık kaynak kodlu ve herkesin ağda yer alabildiği bir yapıya sahiptir. Ağı ayakta tutan madencilerdir ve herkes madencilik yaparak ağa katkıda bulunabilir. Merkeziyetsiz yapıdaki Bitcoin’in arkasında herhangi bir devlet, kurum, merkez ya da sistem yoktur. Sadece ağ katılımcılarının oluşturduğu Bitcoin ağında herkes eşittir.

Bitcoin işlemleri herkes tarafından görülebilir: Bitcoin ağında gerçekleşen transfer işlemleri herkese açık gerçekleşir. Yapılan işlemlere ait adresler, sansürsüz olarak ağda yer alır. Adreslerin kime ait olduğu, çoğu zaman bilinmez.

Bitcoin ile ödeme almak zor değildir: Bitcoin likidite sorununu eskiye nazaran aşmış durumda. Piyasa yoğunluğuna bağlı olarak işlem ücretleri yükselebilse de kullanıcılar kripto para borsalarından veya Bitcoin ATM’lerinden para çekebilirler. Bitcoin, borsalarda fiat paraya dönüştürülerek çekilebilir ve anında nakde dönüştürülerek kullanılabilir.

Bitcoin’in düşük risk taşıdığı öne sürülmez: Bitcoin, ortaya çıkışından bu yana yüksek fiyat volatilitesi gördü. Her ne kadar BTC volatilitesi zaman içerisinde düşüş kaydetmiş olsa da diğer finansal varlıklarla kıyaslandığında henüz düşük risk barındıracak seviyede bir oynaklığa sahip değildir. Her yatırımda ve finansal araçta olduğu gibi Bitcoin de bir miktar risk barındırır. Ne whitepaper’da BTC için düşük riskli nitelendirmesi yapılır ne de genel olarak yatırımcılardan bu yönde bir beyan gelir.

Bitcoin fiyatı görece istikrarlı olmadığından getirisi tutarlı değildir: Bitcoin, volatilite ve talep değişimine bağlı olarak istikrarlı bir getiri sunmaz. Örneğin, Elon Musk’ın tweet atmasıyla kısa bir süre içerisinde binlerce dolar yükseliş görebilmektedir. Bu nedenle saadet zinciri mantığındaki tutarlılık Bitcoin’de yoktur.

Bitcoin vaatte bulunmaktan ziyade çözüm sunmayı hedeflemiştir: Satoshi Nakamoto, Bitcoin whitepaper’ında üçüncü taraflara gerek kalmadan ödeme yapılmasını sağlama ve çifte harcama probleminin çözümü dahil olmak üzere Bitcoin teknolojisine dair açıklamalar yaptı. Akademik bir dille kaleme alınan bu makalede herhangi bir vaat bulunmuyor.

Saadet zinciri olma kriterleri değerlendirildiğinde Bitcoin’in bu kıstaslara uygun olmadığını gösteren verilerin mevcut oluğunu gördük. Bitcoin fiyatı zaman zaman sert düşüşler görse de bir şekilde toplarlandı ve kullanıcı kitlesini büyütmeyi başardı.

Bu büyüme, Bitcoin’in MicroStrategy ve Tesla gibi kurumsal şirketler ve BNY Mellon gibi büyük bankalar tarafından benimsenmesi ile sonuçlandı.