Uluslararası Ödemeler Bankası: Kriptolar ”Para” Olabilmek İçin Yeteri Kadar Ölçeklenebilir Değil

Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), 17 Haziran tarihinde yıllık ekonomik raporlarının bir parçası olarak yayınladıkları 24 sayfalık makale içerisinde kripto para birimlerinin para olarak işlem görecek kadar ölçeklenemeyeceğini ifade etti.

İsviçre içerisinde yer alan ve dünyanın 60 merkezi bankasından oluşan BIS’e göre, kripto para birimleri küresel ekonomi içerisinde bir değişim aracı veya birimi olacak kadar büyüyemeyecek. BIS’in hazırladığı rapor, kripto para birimlerinin itibari para birimlerinin yerini alması hususunda 3 ana eksiklikten söz etmekte. Bu eksiklikler ise sırasıyla şu şekilde; ”ölçeklenebilirlik, değerin kararlılığı ve stabilitesi, son olarak ise ödemelerin sonlandırılması konusundaki güven unsuru.”

BIS kripto para birimlerinin merkeziyetsizliğini bir güçlülük olarak değil de bir noksanlık olarak görmekte ve bunu eleştirmekte. BIS merkeziyetsizlik unsurunun eksikliğini ise şu şekilde ifade etmekte:

”Güven, işlemlerin kaydedildiği merkezi olmayan mutabakatın kırılganlığı nedeniyle her an buharlaşabilir.”

BIS, çoğu blockchain’in en iyi ihtimalle, çelişen işlem onaylamalarını müzakere etmek için defterdeki en uzun zinciri ayrıcalıklı kılarak “olasılıksal” işlem kesinliğini sunabileceğini düşünmekte.

Bu şekilde rapor, blockchain’lerde yaşanan ”çatallanma/fork” konusuna dikkat çekip bunların kripto para birimlerini ”bütün değerini kaybetme” riskine sahip bir şekilde bölebileceğini ifade etmekte. Raporda 2013 Mart ayında hatalı bir Bitcoin yazılım güncellemesinin ardından BTC blockchain’inin geçici olarak bölünmesine ve BTC fiyatlarının ”neredeyse üçte biri ” oranında düşmesine neden olduğu ifade edilmekte ancak gene aynı raporda BTC’nin kaybettiği değerin neredeyse hepsini bir kaç saat içerisinde geri kazandığı yer almamakta.

BIS buna ek olarak ortak defterler büyüdükçe, işlem yapmanın gerektirdiği elektriğin ve hesaplama gücünün neredeyse en güçlü tesisleri bile aştığını ifade etmekte.

Bankanın iddialarına göre devasa kripto kabulünden kaynaklanan ”Topluluk hacimleri” ve depolama talepleri, ”interneti durma noktasına getirebilir.” Bankaya göre bundan daha hafif olan bir unsur daha var ve o da blockchain içerisindeki bir sıkışmanın ”daha fazla insan kripto para birimi kullandıkça, ödemelerin daha külfetli” olması riskini taşıması olarak tanımlanmakta.

Banka bütün bunlara ek olarak ”bütün” kripto para birimlerinin güçlerinin artması ile ilgili endişelerini de dile getirip, ”manipülasyon” problemine dikkat çekiyor ve madenciliği yapılabilen kripto para birimlerinin yüksek hesaplama gücüne veya kaynaklara sahip küçük bir grup madenci tarafından kontrol edilmekte olduğunu dile getiriyor.

Raporda dikkat çeken unsur ise içerisinde sadece iş ispatı (Proof-of-Work) ve izin gerektirmeyen blockchain modeli kullanan kripto para birimlerine odaklanılıyor olması oldu. Rapor sadece bu gibi kripto para birimlerine odaklansa da, BIS’in, Proof-of-Stake gibi alternatif konsensüs mekanizmaları veya Lightning Network gibi ölçeklenme amaçlı çözümleri biliyor olması garip gelen unsurlardan sadece bir iki tanesi.

BIS tarafından Mart ayında yayınlanan bir raporda merkez bankası destekli kripto para birimlerinin (CBDC) verimli olduğu yalanlanmış ve bu para birimlerinin potansiyel ”olumsuz” sonuçları hakkında uyarılarda bulunulmuştu. Raporda buna ek olarak CBDC’lerin küresel finansal istikrar üzerindeki olası etkileri hakkında daha detaylı araştırma yapılması gerektiği de bildirilmişti.