Ağustos 2017’de Bitcoin fork’uyla oluşmuş ilk koin hayata geldi: Bitcoin Cash. Ancak o zamandan beri iki farklı koin de Bitcoin’den fork yaparak ayrıldı: Bitcoin Gold (Ekim 2017) ve Bitcoin Diamond (Kasım 2017). Pek çok kişi hala daha bu forkların ne olduğunu, nasıl hayata geldiklerini ve nasıl kar sağlayabileceklerini merak ediyor.
Bitcoin Fork’u Nedir?
Bitcoin Cash’in oluştuğu zamanlarda Bitcoin forklarının ne olduklarını anlatmıştık. Tam kapsamlı bir açıklama istiyorsanız o yazımızı okumak isteyebilirsiniz. Diyorsanız ki yok ben biraz daha hızlı ve biraz da salaş bir anlatım istiyorum, bu yazıyı okumaya devam edebilirsiniz.
Fork denilen şey aslında en basit haliyle mevcut Bitcoin kodunun (protokolünün) değiştirilmesi olayı. Yani biri kuralları değiştiriyor.
Dünya’nın her tarafından insanın dahil olduğu bir oyunu oynadığınızı ve birinin çıkıp “hadi kuralları değiştirelim” dediğini düşünün. Normalde oyunun düzgünce çalışabilmesi için kuralların değişmesi konusunda herkesin hemfikir olması gerekir. Herkes değişikliği kabul ediyorsa yeni kurallar oyuna uygulanır ve her şey normal akışında devam eder.
Eğer değişiliği kabul etmeyen bir kesim varsa oyunun iki versiyonu oluşur: oyunun eski kurallı hali ve oyunun yeni kurallı hali. Yani oyunda bir fork yaşanır.
Aynı şey Bitcoin kodunda da söz konusu. Genel olarak konuşmak gerekirse bir fork yaşandığı zaman ortada hem “orijinal Bitcoin” olur hem de “yeni Bitcoin”. Mesela Bitcoin Cash blok boyutunu 1MB’den 8MB’ye yükseltti ki her blokta daha fazla işlem taşınabilsin. Bu değişikliği kabul edip Bitcoin Cash adlı yeni koine geçiş yapanlar vardı, bir de orijinal kurallardan hoşnut olup Bitcoin kullanmaya devam edenler.
Tabii ki bu epey basit bir fork anlatımı oldu çünkü her fork aynı şekilde oluşmuyor. Yeni kuralların eski kurallarla uyum içinde kaldığı soft forklar var; uyum içinde kalmayı umursamayıp yepyeni bir koin oluşturan hard forklar var. Son zamanlarda duyduğumuz Bitcoin forklarının hepsi hard.
Fork’tan Bana Ne Arkadaşım?
Sakin hocam. Sana da var bir şeyleri. Şöyle:
- Orijinal Bitcoin’den daha iyi olduğunuzu düşünürseniz yeni kurallara sahip yeni koine geçiş yapabilirsiniz.
- Yaşanan fork’un Bitcoin topluluğu, Bitcoin’in benimsenmesi ve hatta Bitcoin’in fiyatında etkisi olabilir.
- Her Bitcoin sahibine ücretsiz dağıtılan yeni koini satarak kar elde edebilirsiniz.
3. madde ilginizi çekti mi?
Çekmiştir. Yukarıdaki oyun benzetmesine geri dönelim.
Düşünün ki oynadığınız oyunu çok uzun süredir oynuyorsunuz ve epey bir puan topladınız. Şimdi biri çıkıp kuralları değiştirmek istiyor ama insanların kazandıkları puanları da kaybetmelerini istemiyor. Bu yüzden oluşacak yeni oyun belli bir zaman dilimi referans alınarak başlayacak ve belirlenen bu zamana kadar biriktirdiğiniz puanlara yeni oyunda da sahip olacaksınız.
Yani diyelim ki orijinal oyunda 150 puan biriktirdiniz ve yeni oyuna geçiş yaptınız. Yine 150 puanınız olacak. Ya da hem orijinal oyunu hem de yeni oyunu oynayabilirsiniz ve her iki oyunda da 150’şer puanınız olur. Peki bu durum Bitcoin’de nasıl işliyor?
Bir fork gerçekleştiğinde fork yapmaya karar vermiş kişiler diyor ki “Biz bu oyunun orijinal halini hiç sevmiyoruz bu yüzden yeni kurallar yapmak istiyoruz. Bu yüzden de 453,342 (mesela) numaralı bloktan itibaren yeni kurallara geçiş yapacağız.” Belli bir zaman referans alınır demiştik. İşte bu örnekte referans olarak alınacak zaman 453,342. blok. Bu blok numarasına dek Bitcoin’e sahipseniz yeni oluşacak koine de sahip olacaksınız. Orijinal veya yeni versiyonu kullanabileceğiniz gibi her iki versiyonu da kullanabilirsiniz.
Mesela fork’un gerçekleştiği anda 1 Bitcoin’e sahipseniz hala daha 1 Bitcoin’e sahip olacaksınız ama bunun yanında “yeni Bitcoin kuralları” ile çalışan “yeni Bitcoin”den de 1 adet alabileceksiniz (çünkü bu yeni oluşan versiyon havadan düşmedi, orijinal Bitcoin blockchain’inin devamı).
Aslında tek cümleyle anlatılabilecek bir şey için bunca cümle yazmak gereksiz yere kafa karıştırabilir. “Bedava koin” olayı kısaca şu:
Bitcoin fork’u gerçekleştiği anda Bitcoin sahibi olan herkes yeni oluşan koinden de aynı miktarda alır.
Ama bu otomatik olmuyor. Yeni koin üzerinde hak iddia etmeniz gerekiyor ve her yeni koinin farklı bir hak mekanizması var. Maalesef bu yazıda hepsini işlemeyeceğiz.
Yeni koinleriniz üzerinde hak ilan ettiğiniz zaman bu koinleri ister tutarsınız ister satarsınız (tabii bir borsada destekleniyorsa). Bu da demek oluyor ki hiçbir çaba sarf etmeden para kazanabilirsiniz. Yaptığınız tek şey yeni oluşan koin üstünde hak iddia etmek ve borsada satış yapmak oldu.
Görünürde gerçekten bedavadan para kazanmış oluyorsunuz. Ama -elbette- bu şekilde para kazanmanın riskleri var.
Bitcoin Forklarının Tehlikeleri
Bitcoin Cash ile birlikte fork modası başladığı zaman, fork yapmak orijinal Bitcoin ağının ilerlediği yoldan hoşnut olmadığınızı göstermenin meşru bir yolu gibi görünüyordu.
Ancak son zamanlarda gerçekleşen forklar birbirlerine benziyorlar ve bu forkların gerçekleşme sebebi gerçekten belli bir düşünceden ziyade pazarlama çıkarları. Eğer Bitcoin’den çok daha iyi bir kripto para çıkarabileceğinizi düşünüyorsanız altkoin çıkarın. Gidip fork yapmanın bir lüzumu yok.
Madem lüzumu yok bu insanlar niye gidip fork yapıyor? Sanıyoruz şu sebepler yüzünden:
- Pazarlama çılgınlığı: Bitcoin forkları ICOların yeni hali oldu adeta. Herkes bedava koin kapmanın peşinde ve bu yüzden insanlar sürekli olarak bilgi edinmeye çalışıyor (mesela şu an bu yazıyı okuyorsunuz). Kafanızdaki proje için çok fazla emek sarf etmediğiniz halde böylesine yoğun talep sağlamak için daha iyi bir yol olabilir mi? Bitcoin’de fork yapacağınızı söyleyin ve tüm piyasanın ilgisi size yönelsin.
- Geliştiriciler için kolay para: Bu forklardan bazıları aslında Bitcoin geçmişinin kopyası değiller. Kurallar öyle bir değiştiriliyor ki geliştiriciler yeni koinin büyük bir kısmını kendilerine ayırıyorlar ve koin satışa çıktığı anda da aldıkları koinleri piyasada satıyorlar.
- Dolandırıcılıklar: Bazı forklar apaçık dolandırıcılık oluyor. Örnek olarak gösterilebilecek ‘fork’lardan biri şu: Bitcoin Platinum. Bazı kişiler Bitcoin fiyatını açığa satmak amacıyla fork yaparak dolandırıcılığa girebiliyorlar (örn. Bitcoin Platinum). Ya da bazen insanlar fork yapıp yeni koini oluştururken kullanıcıların gerçek Bitcoinlerini çalmaya çalışabiliyorlar (örn. Bitcoin Gold’un sahte cüzdanı)
Gördüğünüz üzere “bedava para” diye gördüğünüz yeni bir fork aslında çok ciddi riskler barındırıyor olabilir.
Forklar Güvenli Biçimde Nasıl Atlatılır?
Öncelikle söz konusu proje hakkında biraz araştırma yapmak gerekiyor. Projenin arkasındaki ekibin kim olduğu, ne gibi tecrübelere sahip olduğu, yol haritasının ne kadarını tamamladıkları, proje hakkında başka nasıl yazıların yayınlandığı gibi şeyler. Eğer yaptığınız araştırmalar sonucunda her şey aklınıza yatarsa belki de bu fork gerçekten de sorunsuzdur.
Ancak bir koinin sorunsuz olduğundan emin olsanız bile bu koinde hak iddia etme zahmetine katlanmak istemeyebilirsiniz. Hak iddia etme süreci genelde karmaşık oluyor ve ne yaptığınız hakkında bir fikriniz yoksa sahip olduğunuz koinleri kaybetme riskiyle karşı karşıya kalıyorsunuz. Diyelim ki 0.5 Bitcoin’iniz var ve 0.5 Bitcoin Gold alabiliyorsunuz. Bedavadan para kazanma uğruna almanız gereken risk epey büyük olabilir. Bu sizin kişisel kararınıza kalmış bir şey.
Mesela fork yaparak oluşmuş bir koinin uygulamaya koyması gereken en önemli şeylerden biri tekrarlanma koruması. Bu korunma sayesinde ağ yeni koin ile orijinal koin arasındaki farkı anlayabilecek ve böylece yeni koin üzerinde hak iddia ederken yanlışlıkla orijinal koini yeni koin adresine yollamamış olacaksınız.
“Sana ne arkadaşım, ben o bedava koini alacağım” diyorsanız alanında en önde gelen cüzdanların (TREZOR, Ledger gibi) konuyla ilgili rehberlerini okumanızı tavsiye ediyoruz. Lütfen söz konusu olan şeyin sizin kendi paranız olduğunu ve bu parayı kaybetmeniz durumunda internette okuduğunuz hiçbir kaynağın bundan sorumlu olmayacağını aklınızdan çıkarmayın. İnternette okuduğunuz kaynak konuyla ilgili yanlış bilgi vermiş olsa bile, maalesef yapabileceğiniz hiçbir şey olmuyor.
Bitcoin forkları gerçekten epey riskli olabiliyorlar. Süreci gerçekten iyice anladığınızdan emin olduktan sonra kendi kararınızı verin.
Eğer fork ile oluşmuş koini almaya karar verirseniz Bitcoinlerinizin özel anahtarların erişimini size veren bir cüzdanda olduklarından emin olun. Fork olmadan önce sahip olduğunuz Bitcoinleri borsalardan ve diğer web cüzdanlarından çıkarmanız gerekiyor. Eğer özel anahtarlara erişiminiz yoksa yeni koine de erişiminiz yok.
Fork gerçekleştiğinde iki şey yapmanız gerekecek:
- Bitcoinlerinizi farklı bir özel anahtar ile yeni bir cüzdana aktarın
- Eski özel anahtarınızı fork ile oluşmuş yeni koini destekleyen bir cüzdana yükleyin
Her fork birbirinden farklı olduğu için hangi cüzdanın hangi fork’u destekleyeceğini söylemek imkansız. Genelde fork’un resmi sitesi, fork’u destekleyecek cüzdanları ve borsaları gösterir. Eğer sahip olduğunuz koinleri oluşacak fork’u destekleyen bir borsada bırakırsanız belki tüm bu hak iddia etme olayıyla kendiniz uğraşmak durumunda kalmayabilirsiniz. Borsa sizin yerinize işi halledebilir ama bu durumda da kendinizi tamamen borsanın merhametine bırakıyor olursunuz.
Herhangi bir koin üzerinde hak iddia etmeden önce her zaman yapmanız gereken şey Bitcoinlerinizi yeni bir “seed phrase”i (kelime listesi) olan yeni bir cüzdana aktarmak. Bu hamle Bitcoinlerinizi kaybetme ihtimalinizi neredeyse sıfıra düşürecek.
Yaklaşmakta Olan Forklar
Bu forklar ekibimiz tarafından teker teker incelenmemiştir. Kendi araştırmanızı yapmanızı tavsiye ederiz.
Bitcoin Smart (BCS)
Fork tarihi: 21.01.2018 – Blok 505,050
Orijinalden farkı: 2.1 milyon adet koin, Equihash madenciliği, 8MB blok boyutu, SegWit, Tekrarlanma korunması, Ön madencilik yok, Akıllı kontrat
Dağıtım şekli: 1 BTC = 100 BCS
Website: http://bcs.info/
Bitcoin Interest (BCI)
Fork tarihi: 22.01.2018 – Blok 505,083
Orijinalden farkı: Equihash madenciliği, Birikimler özelliği, Her blokta zorluk ayarlanması, SegWit, Tekrarlanma korunması
Dağıtım şekli: 1 BTC = 1 BCI
Twitter: https://twitter.com/btcinterest
Website: https://www.bitcoininterest.io/
Quantum Bitcoin (QBTC)
Fork tarihi: 28.01.2018 – Blok henüz belli değil
Orijinalden farkı: Lightning Network, 8MB blok boyutu, Gizlilik koruması, Tekrarlanma korunması, PoW + PoS uzlaşması, Akıllı kontrat
Dağıtım şekli: 1 BTC = 1 QBTC
Website: http://www.quantumbitcoin.top/
Bitcoin LITE (BTCL)
Fork tarihi: 30.01.2018 – Blok henüz belli değil
Orijinalden farkı: Bakiye kanıtı (PoS) uzlaşması, Gizlilik seçenekleri
Dağıtım şekli: 1 BTC = 1 BTCL
Website: http://www.bitcoinlite.us/
Bitcoin Private (BTCP)
Fork tarihi: Ocak 2018 – Blok henüz belli değil
Orijinalden farkı: Gizli işlemler
Dağıtım şekli: 1 BTC = 1 BTCP + 1 ZCL = 1 BTCP
Twitter: https://twitter.com/bitcoinprivate
Kaynak: Upcoming Bitcoin Forks in 2018 – Here’s What to Watch For by Ofir Beigel