Vay Anam Vay: MASAK’ın Kripto Para Rehberi, Dogecoin ve Shiba Inu (SHIB), Ethereum Classic
Vay Anam Vay, Neler Dönmüş Satoshi ya? serisinin on ikinci yazısındayız. Bu hafta Türkiye’de regülasyon ve vergi bakımından bazı gelişmeler yaşandı, ABD’de SEC’nin başkanından bazı açıklamalar geldi, Citi’nin kripto para piyasasına girmeyi düşündüğü öğrenildi ve altcoin pazarında yeni trendlere tanıklık edildi.
Bunların her biri, üstünde ayrı ayrı konuşulabilecek konular. Ancak bu haftaki yazımızda yalnızca MASAK’ın kripto para platformları için yayımladığı rehberden, Dogecoin’in yerini almaya çalışan SHIB tokendan ve kendi adına sıra dışı bir grafik çizen Ethereum Classic’ten bahsedeceğiz.
Bu haftaki yazı, MASAK’ın maddelerini tek tek sıraladığımız için geçen haftakilere kıyasla daha uzun oldu. Fakat buna değer. Çünkü rehberde gerçekten ilgi çekici maddeler yer alıyor.
MASAK’ın sıraladığı “şüpheli” tipler
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), kripto varlık hizmet sağlayıcıları için hazırlanmış rehberi yayımladı
Rehberde suç gelirlerinin aklanması, terörizmin finansmanı gibi yasa dışı amaçlarla yapılan işlemlerin önüne geçmek için ne gibi önlemler alınabileceği, bu işlemlerin ne şekillerde bildirilmesi gerektiği ve hangi işlem ve kullanıcı tiplerinin şüpheli sayılacağı açıklanıyor.
Bu alt başlıkta, MASAK’ın örnek olarak gösterdiği şüpheli işlem tiplerini sıralayalım.
Şüpheli müşteri profiline ilişkin tipler
- Müşterilerin yükümlülere başvurularında; ibrazı ya da tevdii gereken belgelerin yetersiz bilgiler içermesi, verdikleri bilgilerin birbiriyle çelişkili olması veya bilgilerin verilmesinde isteksiz davranılması.
-
İşlem yapılması için para veya çeşitli hediyeler teklif edilmesi ya da müşteri hakkında suç gelirlerinin aklanması veya terörün finanse edilmesiyle ilgili olarak medyada menfi haberler çıkmış olması gibi şüphe duyulmasını gerektiren somut bir durumun varlığı.
- Müşterinin, genel müşteri davranış modellerinin dışına çıkması örneğin hakkında şüpheli işlem bildiriminde bulunulmasını engellemek amacıyla bazen çok yakın, bazen tehditkar tavır takınmaları.
- Müşterilerin işi/mesleği, mali durumu ile işlemleri arasında makul bir orantı bulunmaması.
- Müşterilerin, riskli kişi veya kuruluşlar ile ticari ya da başkaca bir ilişkisinin bulunması.
- Şirketlerin, faaliyet gösterilen sektördeki diğer kuruluşlara veya genel olarak şirket yapılanmalarına nazaran mutad olmayan sermaye, ortaklık, yönetim ve istihdam yapısına sahip olması.
Gerçekleştirilen şüpheli işlemlere ilişkin tipler
- Ticari faaliyet gösteren kişi veya kuruluşların faaliyetleri kapsamında olağan olarak tekrarı gereken işlemlerin münferit işlem olarak kalması ya da aksine olağan ticari hayatta sık yapılmayan işlemlerin sürekli olarak tekrarlanması.
-
Mutad uygulamalarda toplu yapılması gereken mali işlemlerin, tespit ve bildirimlerden kaçınmak amacıyla, mantıklı bir gerekçesi olmaksızın bölünmesi.
- Yapılan ya da yapılmak istenen işlemin mutad ve makul hukuki veya ekonomik bir gerekçesi ya da mantığının olmaması.
- Müşterinin küçük kupürler ile yüksek tutarda nakit ödeme yapması veya sık kullanılmayan bir döviz ile ödeme yapmak istemesi gibi ödeme araçlarının alışılmışın dışında kullanılması.
Şüpheli işlemler ile ilgili genel tipler
- Müşterinin işlem yapmadan önce, kimlik tespiti ve şüpheli işlem bildirim zorunluluğu, işlem limitleri, yükümlünün aklama ile mücadelede kontrol yöntemleri hakkında bilgi edinmeye çalışması ve bu yönde sorular sorması.
-
Müşteriden faaliyeti, mesleği ya da kimlik, adres ve telefon gibi kişisel bilgilerinin alınmasında zorluklarla karşılaşılması.
-
Müşterinin işlemin amacı ya da işleme konu fonun kaynağı hakkında açıklama yapmakta zorlanması veya bilgi vermekten kaçınması.
-
Müşterinin yasal veya idari olarak ibrazı veya doldurulması gereken bir belgeyi ibraz etmemek veya doldurmamak için yükümlü işlem görevlisini ikna etmeye çalışması
-
Görünürde birbirinden bağımsız hareket eden müşterilerin; aynı adres, telefon ve benzeri iletişim bilgilerini vermesi.
-
Aralarında akrabalık bağı ya da herhangi bir iş ilişkisi bulunmayan ve ortak vadeli mevduat hesabı açtırmış olan kişilerin hesaplarında tasarruf mevduatı profiline uymayan dikkat çekici ve yoğun şekilde nakit işlem veya yurt içinden ve dışından yönlendirilen elektronik transfer trafiği görülmesi.
-
Tüzel kişi müşterilerin ortakları veya yöneticileri olarak görünen gerçek veya tüzel kişilerin, firmanın gerçek ortak veya yöneticisi olmadığının anlaşılması; firmanın sermayesi ve idaresinin, kötü bir ünü olan ya da resmi makamlarca haklarında dava açılmış veya soruşturma yapıldığı bilinen üçüncü şahısların kontrolünde olduğuna dair bilgi veya şüpheyi gerektirecek bir durum bulunması.
-
Tüzel kişi müşterilerin, hakim yeni ortak ve/veya ortaklarının; kişisel ve ticari geçmişleri hakkında bilgi vermekten kaçınmaları, daha önce firmanın faaliyet gösterdiği alanda herhangi bir ilgisi, eğitimi ve iş tecrübesine sahip olmadıklarına dair emareler olması.
-
Müşterinin kimlik ibraz etmeksizin veya geçerli kimlik belgesi olmaksızın sahte-hayali olduğundan şüphe duyulan isimle işlem yapmaya veya başkaları adına işlem yaptırmaya teşebbüs etmesi.
-
Müşteri tarafından şüpheli işlem bildiriminde bulunulmaması konusunda yükümlü çalışanlarına teklif, baskı veya tehditte bulunulması.
Terör örgütleriyle bağlantısından şüphelenilen veya riskli ülkelerle gerçekleştirilen işlemlere ilişkin tipler
- Bir terör örgütü ile bağlantılı olduğu bilinen gerçek ve tüzel kişiler adına yükümlü nezdinde işlem gerçekleştirilmesi yahut hesap açılması, hesapla bağlantılı elektronik fon transferleri yapılması.
-
Riskli ülkelerde açılan ticari bir hesaba, hiçbir ticari açıklaması ve ekonomik amacı olmayan tutarlarda paranın elektronik olarak transfer edilmesi ve/veya bu paraların hesaptan çekilmesi.
-
Riskli ülkelere ve/veya bu ülkelerden fonların gönderilmesi ya da alınması, bu ülkelerde bulunan mali kurumlarda hesap açılması veya bu ülkelerdeki bankaların çıkardığı kredi kartlarının kullanılması
-
Üçüncü kişilerce döviz değişimi yapılarak, terörizm ve kaçakçılığın yoğun olarak görüldüğü veya vergi cenneti olarak bilinen ve müşteriyle açık iş bağlantısı olmayan ülkelere müşteri adına fon transfer edilmesi.
-
Riskli ülkelerden veya riskli ülkeler üzerinden yapılan transfer işlemleri neticesinde kısa süre içerisinde oluşan mevduatların üçüncü şahıslara aktarılması.
-
Özellikle riskli ülkelerden veya bu ülkelere, bireysel ve ticari çok sayıda hesap kullanılarak fonların toplanması ve bu fonların az sayıda lehdara yönlendirilmesi.
-
Riskli ülkelerden ya da riskli ülkelere yapılan fon transferlerinde, işlemi makul kılacak ticari bir amaç olmaksızın, ticari nitelikli finansal işlemlerin kullanılması.
Rehberdeki bilgilere göre kripto para platformları, şüpheli bulunan tespitleri en geç 10 iş günü içinde, bazı durumlarsa ise derhal MASAK’a bildirecek. Yükümlülüğünü yerine getirmeyene 4 milyon liraya kadar para cezası uygulanacak.
Shiba Inu (SHIB) fiyatı “vay anam vay” dedirtiyor
Piyasadaki bazı kripto paralar, Ethereum’un yerini alma misyonu ile yola çıkıyor ve “Ethereum killer” ünvanını benimsiyorlar. Bunun bir de Dogecoin versiyonu var: Kendisini Dogecoin Killer olarak tanıtan, Shiba Inu token (SHIB).
İsmini Dogecoin ile de özdeşleşmiş Shiba Inu cinsi köpekten alan SHIB, kendisini “deneysel bir proje” olarak öne sürüyor. Bu deneyin ölçeği, 8 Mayıs Cumartesi günü biraz büyümeye başladı.
- Birleşmiş Milletler delegesi Hiro Mizuno, dün “Shiba coinler” ve bu coinlere ismini veren Shiba cinsi köpekler ile ilgili bir paylaşım yapıp, evcil hayvan sahipleri arasında farkındalık yaratmaya çalıştı. Tesla CEO’su Elon Musk, buna, “Bir shiba yavrusu bakıyorum.” diye yanıt verdi.
- SHIB sahipleri, bugüne kadar Uniswap, Gate.io gibi kripto para borsalarında işlem yapabiliyorlardı. Çin asıllı 2 dev isim Huobi ve OKEx, aynı gün birer duyuru yayınlayıp SHIB’i listeleyeceklerini açıkladılar.
- Bu 2 haber geldikten sonra, SHIB fiyatı hızla (baya hızla) yükselmeye başladı. Bu yükseliş sırasında, Gate.io bu sabah acil bir kararla bakıma gittiğini duyurdu. Borsa, bakım kararını “Yeni kullanıcı sayısındaki ani ve dev artış” ile açıkladı.
CoinGecko verilerine göre SHIB, bundan 7 gün önce 0,000002 dolar gibi bir fiyata sahipti. Bu sayı, 7 Mayıs’a kadar devasa bir değişim göstermedi.
Ancak SHIB fiyatı, geçtiğimiz son birkaç saat içinde yaşanan tüm bu olayların ardından birkaç kat yükseliş gösterdi. OKEx’teki SHIB/USDT tahtasına göre SHIB’in açılış fiyatı 0,00000520 dolar; zirve fiyatı 0,00001988 dolar oldu.
Kelimenin tam anlamıyla, birkaç saat içerisinde %282 değer artışı yaşandı. Ne var ki fiyat, Huobi’den gelen ani bir haberle düşüşe geçti.
Borsa, bugün sabah 10 sularında “SHIBU cüzdanlarında yaptığı güncelleme sebebiyle para yatırma işlemlerini durdurduğunu” açıkladı. Huobi, yatırma işlemlerini bugün 08:30’da açmıştı. Neden bir güncelleme gerektiği, bilinmiyor.
Ethereum’dan “klas” hareketler
Bu alt başlıkta Ethereum’dan değil, onun bir diğer versiyonu Ethereum Classic’ten bahsedeceğiz.
1 Mayıs 2019 tarihinde, 5 dolar 84 centten 1 tane Ethereum Classic (ETC) aldığımı varsayalım. CoinGecko verilerine göre 1 Mayıs 2019’dan 2 Nisan 2021 tarihine kadar, cüzdanımda göreceğim en yüksek sayı 14 dolar 38 cent olacaktı. ETC fiyatı, bu zaman aralığı boyunca bu seviyenin üstüne hiç çıkmadı.
Bu tablo, son haftalarda değişmeye başladı. 2 Nisan’da 14,38 dolar olan ETC, 2 gün önce 160,92 dolara çıktı. Yazım sırasında 121 dolardan işlem görüyor ve 1 haftada %230’dan fazla değer kazanmış durumda.
- Birçok uzman isim, ETC fiyatındaki yükselişi spekülatif sebeplere bağlıyor.
- The TIE CEO’su Joshua Frank’e göre özellikle ABD’deki bireysel yatırımcılar, Dogecoin’i gördükten sonra buna benzer bir grafik çizebilecek bir kripto para aramaya başladılar.
- Ethereum Classic, 2017’de yapılan bir hard fork sonucu Ethereum’dan ayrılmış ve o dönemi ekosistemin büyük bir kısmı Ethereum’u tercih etmişti.
- CrossTower’ın analistlerinden Martin Gaspar da on-chain verilerine bakıp, “Ethereum Classic, pek aktif bir ekosisteme sahip değil.” yorumunda bulunuyor.
- Bu yorum, aktif ETC adreslerinin sayısının 2018 ve 2020 tarihleri arasında istikrarlı bir şekilde azalmış olması ile destekleniyor. Gaspar, buna “ETC’nin 2020’de birkaç kez %51 saldırısına uğradığı” ve “çok güvenli olmadığı” bilgisini ekliyor.
Forbes’un haberine göre BitBull Capital’ın CEO’su Joe DiPasquale, fiyattaki hareketlilik hakkında şunları söylüyor:
“Ethereum Classic fiyatı, kısmen ETH fiyatındaki ralli sonrası oluşan spekülasyon; kısmen de ETC’nin ETH 2.0 güncellemesinden sonra daha fazla ilgi görmeye başlayabileceği yönündeki spekülasyon yüzünden yükseliyor. ETH proof-of-stake’e geçiş yapacağı ve ETC proof-of-work kullanacağı için, ETC’nin (Ethereum’dan) bağımsız şekilde çalışma fırsatı olacak.”
Noble Gold Investments’ın Collin Plume, ETC fiyatındaki artışın genel olarak altcoin piyasasındaki hareketlilikle açıklanabileceği görüşünde:
“Yatırımcılar, (piyasada) neler varmış diye görmek için en büyük kripto paraların haricindeki kripto paralara bakıyorlar. Ucuza alıp HODL yapabilecekleri ve milyoner olabilecekleri şeyi arıyorlar.”
