Bu hafta sonu ilginç bir rekor kırıldı. Kripto para sektöründe fiyatı 1,000 $ seviyesini aşıp adında “Bitcoin” geçmeyen ilk para birimi Dash oldu. Bu yıla 11.26 $ ile başlayan Dash’in haber yazım saatiyle fiyatı 1,173 $. Bir yıldan kısa sürede 107 kat artmayı başaran Dash’i kutluyoruz. Dash’in bu sene kaydettiği büyüme Ethereum’dan bile daha büyük. Ethereum 2017 yılı içerisinde 99 kat büyüme katetmiş durumda.
Yönetim ve Bütçe
Bitcoin’in meşhur blok boyutu tartışmaları sonrasında kripto para sektöründe “yönetim” önemli bir konu haline geldi. Dash, 1,000 adet Dash’e sahip olan kişilerin “masternode” adlı özel bir düğüm yaratmasına izin veriyor. Masternode sahibi kişiler Dash’in gelecekteki istikameti hakkında oy kullanabiliyorlar. Masternode sahipleri aynı zamanda Dash’in aylık bütçesinin dağıtımında da oy sahibi.
Her blok ödülünün %10’u, masternode ağı tarafından onaylanmış projeleri maddi olarak desteklemek için ayrılıyor. Bu projeler Dash sistemini belli bir şekilde geliştirdikleri sürece herhangi bir türde olabiliyorlar. Dash bu sayede hem Alt36’nın satış-noktası entegrasyonu gibi projeler yönetip hem de geniş bir geliştirici takımının masrafını karşılayabiliyor.
Şuanki değerlere göre Dash’in aylık 8 milyon $ civarında (senelik bütçe yaklaşık 100 milyon $) bütçesi var. Ethereum’un ve birkaç farklı ICO projesinin daha fazla ganimeti olsa da hiçbir kripto para projesinin böylesine büyük yinelenen bir bütçesi yok.
Ölçekleme
Dash yakın zamanda 2MB boyutlu blokları aktif hale getirmesiyle de isminden söz ettirmişti. Bitcoin ve Ethereum‘un aksine Dash, zincir-üstü (on-chain) ölçekleme çözümlerinin peşinde. Bitcoin ve Ethereum sırasıyla Lightning Network ve Raiden Network gibi zincir-dışı çözümlerin peşinde koşarken Dash tüm işlem verilerini kendi Blockchain’i üstünde tutmaya gayret gösteriyor.
Bu da toplam 4,600 adet bulunan ve kendi içlerinde blockchain’in tam kopyasını taşıyarak ağa farklı şekillerde hizmetler sunan masternodelar sayesinde gerçekleşiyor. Tabii bunun karşılığında her bir masternode Dash’teki blok ödülünün %45’ini alıyor. Şuanki Dash fiyatına göre bu oran ayda yaklaşık 8,300 $ demek oluyor. Masternodelar böylesine büyük çaplı ödüller aldıkları için bunların sahipleri kaliteli geniş bant genişliğine ve saklama alanına sahip VPS sunucularını karşılayabiliyorlar.
Dash’in blok boyutunu 2MB’ye çıkardığından bahsetmiştik ancak Dash kurucusu Evan Duffield bu boyuttan tatmin olmuyor. Duffield, Dash’in belki de blok başı 1GB olacak kadar süper-geniş bloklara gelmesini istiyor. Böylesine devasa boyutlar masternodeların pahalı, özel donanımlarda çalışmasını gerektirir ancak aynı zamanda Dash ağının milyonlarca, belki de on milyonlarca kullanıcıyı taşıyabilmesi anlamına gelir.
“Görünüşe göre Bitcoin’in kurucusu Satoshi Nakamoto bile donanımda ve ağda yapılacak gelişmelerin kendisinin ölçekleme sorunlarını çözebileceğini varsaymış. Dash ölçekleme sorununa henüz var olmayan ve belki de hiç olmayacak bir teknolojiye dayalı bir çözüm üretmeyen ilk dijital para. Dash yalnızca var olan altyapısını kullanarak bile PayPal ve VISA gibilerine meydan okuyacak.”
Araştırma
Duffield bundan yaklaşık bir yıl önce Core geliştirme ekibinin liderliğini şimdinin CEO’su Ryan Taylor’a bıraktı. O zamandan beri Duffield elinde bulundurduğu Dashleri, şuanda ölçekleme ve özel donanım çözümlerini araştıran Dash Labs adlı yeni bir organizasyonu desteklemek için kullanıyor. Dash ağını geliştirmek için Arizona State University de araştırmalara yürütüyor. Bu yılın başlarında masternodelar üniversitede yapılan araştırmaya yüklü bağış yaptılar.
Kolaylaştırıyor
Dash topluluğu “patron çıldırsın” edalarıyla bütçenin bir kısmının Superbowl’da Dash reklamı yapmak için kullanılmasını istese de Core geliştirici ekibi Dash’i çok hızlı yayma konusunda temkinli davranıyor. Ekip şuanda Dash Evolution isimli yeni Dash tekerrürü üzerinde çalışıyor. Bu yeni yazılımın Dash’i o kadar kolay hale getirmesi bekleniyor ki “ninelerimiz bile kullanabilsin”. Dash geliştiricileri PayPal gibi basit bir sistem geliştirmeye odaklanmış durumda.
Dash’in şuanki yol haritasına göre Evolution’ın erken versiyonu 2018 yazında ortaya çıkacak.