Stablecoin Volatilite Sorununu Çözebilir mi?

Stablecoin, genellikle dayanak varlığı bulunan ve bazı merkez bankaları tarafından kabul görmüş kripto para çeşididir. Dijital merkez bankası parası çalışmaları ve Facebook’un Diem projesiyle gündeme gelen ve tartışmalara konu olan stablecoin, sunduğu çeşitli avantajlarla birçok probleme çare olarak görülüyor. Peki stablecoin nedir ve kullanıcılara neler sunar?

Büyük fiyat volatilitesi, genellikle istikrarlı ve güvenilir para birimlerinin özellikleri arasında gösterilmez. Bitcoin ve diğer kripto para birimleri, ortaya çıkışlarından bu yana genel olarak yüksek fiyat dalgalanmaları yaşadı. Piyasa değeri bakımından birinci sırada bulunan bitcoin’e yöneltilen en büyük eleştirilerden birisi fiyat volatilitesidir. Her ne kadar perakende ve kurumsal yatırımcılar bu durumu göz ardı ederek yatırım yapmayı sürdürse de merkez bankaları veya devletler bu duruma pek ikna olmuş değil.

Stablecoin tam da bu noktada yatırımcılar dahil küresel çaptaki her kişi ve kurumu volatilite probleminden kurtarma hedefiyle ortaya çıktı. Piyasada USD Tether (USDT), True USD (TUSD), Paxos Standard (PAX), USD Coin (USDC), Binance USD (BUSD) gibi birçok stablecoin bulunmaktadır. Bu stablecoin’ler, 1:1 oranda ABD dolarını dayanak varlık olarak kullanır. Peki kripto para sektöründe böylesine yükselme olanağı bulan ve değerlenen stablecoin’ler tam olarak nedir?

Stablecoin nedir?

Bir para biriminin istikrarlı olması, kullanıcıların alım gücüne zarar vermemesi ve harcamayı teşvik edecek şekilde enflasyon oranına sahip olması gerekir. Stablecoin’lerin ortaya çıkışının temel amacı da bu özellikleri dijital ortamda kullanıcılarla buluşturabilmektir. Bu hedeflerle merkeziyetsizlik birleştiğinde güvenli, anonim, şeffaflık sunan bir para birimi ortaya çıkar. Stablecoin’ler, bu güçlü kabul edilen özellikleriyle fiyat istikrarını temenni eder.

Üç tip stablecoin vardır:

Fiat/emtia tabanlı stablecoinler: ABD doları gibi fiat paraları dayanak varlık olan stablecoin’lerdir. Fiat paraların yanı sıra altın, gümüş, petrol gibi emtia tabanlı stablecoinler de mevcuttur. ABD dolarına sabit olan Tether (USDT), bu kategorinin en bilinen örneklerindendir. 

Kripto para tabanlı stablecoinler: Bu paralar, piyasadaki kripto paraları dayanak varlık olarak kullanır ve volatiliteye uyum sağlamaları için genelde değeri yüksek olan kripto paralar tercih edilir. Stablecoin olan MakerDAO, bu kategoriye girer.

Dayanak varlığı olmayan -algoritmik- stablecoinler: Bu paralar herhangi bir rezerv varlık tabanında işlem görmese de çeşitli kurallar çerçevesinde çalışırlar. Merkez bankası görevi gören bir mekanizma doğrultusunda işlem görürler ve çıkan karar doğrultusunda paranın durumu şekillenir. Örnek olarak Basecoin verilebilir.

Piyasada en çok fiat ve kripto para tabanlı stablecoin’ler işlem görmektedir.

Stablecoin volatilite sorununu çözebilir mi?

Stablecoin’lerin büyük bir kısmı, dayanak varlığına sabitlenerek fiyat istikrarı sağlar. Volatilite sorunu için özellikle üzerinde durulan fiat/emtia tabanlı stablecoin’ler, merkez bankalarının kontrolündeki para birimleri veya altın gibi emtiaların fiyatlarına sabittir. Dayanak varlıkta görülebilecek volatilite, stablecoin’e yansıyacaktır. Bununla birlikte, devletlerin bastığı ve merkez bankalarının denetimindeki dolar, euro gibi para birimleri kripto paralara kıyasla daha düşük fiyat volatilitesi görür. Bu özelliğiyle stablecoin’lerin kripto para piyasasında görülen yüksek volatilite problemine bir çözüm olacağına inanılır.

Teknolojik gelişmeler ya da fintek gibi yenilikler, günümüzde stablecoinlerin ortaya çıkışını hızlandıran itici güçler arasındadır. Bu paralar, ülke içinde ve uluslararası zeminde ödeme yöntemlerini kolaylaştırmak için kullanılabilirler. PwC araştırmacılarından John Shipman ve George Samman, stablecoin’lerin istikrar sağlayabilmesi için gerekenleri şöyle açıklıyor:

“Fiat destekli stablecoinler geleneksel bankacılık hizmetleriyle ilişki kurabilmelidir. Güven, regülasyon ve uyumluluk riskleri nedeniyle, büyük çok uluslu bankaların fiat destekli stablecoin hizmeti sunabilmelerinin önünde hala birkaç engel bulunmaktadır. Bu durumda bölgesel bankalar veya daha küçük çaptaki finansal kurumlara iş düşmektedir. 

Stablecoinlerin milyonlarca dolarlık destek alarak hizmete sunulması, ödeme gücünü etkileyecek ve kredi risklerini ortaya çıkaracaktır. Bu nedenle stablecoinlerde istikrar sağlanması için bu paralar geleneksel bankacılık hizmetlerine göre şekillenmelidir.”

Bununla birlikte, stablecoin’lerin tam anlamıyla fiyat istikrarı sağlayamayacağı, bu nedenle volatilite için tam bir çözüm olamayacağı üzerine yapılmış araştırmalar da mevcut. Lai T. Hoang ve Dirk G. Baur’un hazırladığı makalede, stablecoin’lerin bitcoin’den daha az volatil olduğu ancak fiat para ve altın gibi emtialardan daha yüksek volatiliteye sahip olduğu belirtiliyor. Aynı zamanda, kripto para piyasasında yoğun olarak tercih edilen stablecoin’ler, her ne kadar fiat paranın sağladığı istikrarı sağlamasa da kullanıcılar tarafından kabul görmektedir. Bu durumda stablecoin’lerin volatiliteye bir çözüm olup olmamasından ziyade, bu paralara ne kadar güvenilip güvenilmeyeceği konusunun tartışılması gerektiği ifade edilmektedir.

Avrupa Merkez Bankasından Fabio Panetta, uluslararası ödemelerde kullanılacak olan stablecoin’lerin daha ucuz ve hızlı olabileceğini söyledi. Fakat bankalarda işlem gören finansal varlıklar gibi çalışmayan stablecoin’ler, verilere dayalı olması ve olası siber güvenlik açıkları nedeniyle finansal istikrarı sağlamada problemli olabilir.

Borsalarda neden fiat para yerine stablecoin kullanılıyor?

Richard K. Lyons ve Ganesh Viswanath-Natraj’ın hazırladığı makaleye göre, kripto para borsalarında fiat para birimleriyle işlem yapmak daha maliyetli olabilir ve bazı durumlarda yüksek işlem hacmine bağlı olarak maliyet artabilir. Bunun yanı sıra, banka transfer işlemlerinin de etkisiyle fiat paralarla yapılan borsa işlemlerinde gecikmeler meydana gelebilir. Bir kullanıcı, banka hesabından borsaya para transfer etmek istediğinde birkaç dakika gecikme yaşayabilir. Bu durum, özellikle işlem hacminin fazla ve volatilitenin yüksek olduğu dönemlerde yaşanır. Kullanıcılar, yaşanan gecikmelerden ötürü para kaybı yaşayabilir ya da kar elde etme fırsatlarını kaçırabilir.

Borsalarda kullanılan stablecoin’lerin işlem ücreti konusunda avantajları vardır. Fiat tabanlı stablecoin’lerin ücretlendirme mekanizması, kullanıcıların arbitraj fırsatı yakalayabilmelerini sağlayacak şekilde modellenmiştir. Buna göre, stablecoin ve fiat para arasındaki farkın arbitrajdan büyük olması gerekir. Böylece stablecoin ile yapılan işlemler fiyatta olduğu gibi işlemlerde de istikrarlı olur.

Fiat tabanlı stablecoin’ler daha düşük maliyetli olmaları ve gerçek piyasa koşullarına uyumlu olmalarıyla borsalarda kendisine yer edinir. Bu paralar hedge işlevi göstererek kullanıcıların volatil kripto para işlemlerinde korunmalarını sağlayabilir. Bu paraların sahip olduğu arbitraj mekanizması sayesinde stablecoin’lerin fiyatı sabitlenir. Örneğin, bir kullanıcı 1:1 oranla Tether alıp satabilir.

Araştırmacılara göre, merkeziyetsiz stablecoin’ler, fiyat istikrarı ve talebe dayalı arbitrasyona bağlı olsa da iyi çalışabilmektedir. Stablecoinler daha da yaygın olarak kullanıldıkça, sabit para birimi etrafında fiyatı dengelemek için yeni mekanizmalar kaçınılmaz olarak ortaya çıkacaktır. Finansal kurumların gelecekte arbitraj sistemlerini geliştirmesi, daha güvenli ve istikrarlı stablecoin’lerin dolaşıma girmesine izin verebilir.

Stablecoin fiat paranın yerini alabilir mi?

Stablecoinler temelde volatilite sorununu çözmek için yaratılmıştır ve genellikle altın, dolar gibi istikrarlı bir finansal varlıkla desteklenir. Fiat paralarla yaşanan iki temel problemin çözümünde stablecoin kullanılabilir. Bu iki problem arasında uluslararası işlemlerde yüklü miktarda para transferi yapmanın zor olması ve fiat paraların küçük birimlere ayrılmasının zorluğudur.

• Stablecoinler dünyanın herhangi bir yerine saniyeler içinde transfer edilebilir. 
• Stablecoinler çok küçük birimlere ayrılabilir.

Bu iki avantaj, stablecoin’leri fiat paralardan daha ayrıcalıklı kılar. 

“Kripto paralarda görülen volatilite, bu paraları günlük hayatta ödeme aracı olarak kullanmak isteyenlerden ziyade spekülatör ve traderlar için çekici hale getirir. Eğer bir kripto paranın değeri aniden ve yüksek oranda düşerse, kullanıcılar büyük kayıp verebilir ve bu durum döviz riskine yol açar.”

Bir para biriminin istikrarlı olması, satın alma gücünü olumlu etkiler. İstikrarlı bir para birimi, herhangi bir dayanak varlığa veya bir varlık sepetine göre ölçülebilir. Ayrıca bu para birimleri, tüketicilerin aynı gün içerisinde veya ertesi gün aynı ürün ve hizmetleri yaklaşık olarak aynı değerdeki parayla alabilmelerini sağlar. Bu da hem kullanıcılar için hem de ekonomiler için güven vericidir.

Fiat paraların sahip olduğu bu özellikler nedeniyle, stablecoinler dayanak varlığına göre kolaylıkla kullanılabilme olanağı sunmalıdır. Fiyatları bankaların kontrolündeki fiat paralarla belirlenen ve bağlı olduğu ülkedeki enflasyona göre şekillenen bir stablecoin, fiat paranın yerini alabilir.

Blockchain ağında ya da kripto paralarda bulunan sorunları kökten çözebilecek bir gelişme henüz bulunmasa da stablecoin’lerin gelişimi ve yeni teknolojilerin ortaya çıkışıyla birlikte bu sektörler kullanıcılara daha fazla fayda sunacaktır.