Monero’da Hard Fork Yaşandı, Ortaya Dört Yeni Proje Çıktı

Monero’da yaşanan hard fork sonrasında ortaya yepyeni dört proje çıktı.

Monero iki gün önce 12.versiyonunda bir hard forka gitti ancak hard fork konusunda herkes hemfikir değildi. Tıpkı zamanında Ethereum Classic’te olduğu gibi şimdi de Monero’daki bazı kullanıcılar Monero’nun hard fork-öncesi Blockchain’ini kullanıyorlar. Monero’nun hard fork yaşanmadan önceki halini kullanan birbirinden farklı dört proje var: Monero Classic, Monero 0, Monero Original, Monero Classic (yazının geri kalanında Monero-Classic olarak anılacaktır). Bu projelerin hepsi Monero protokolünün 11.versiyonunu kullanıyorlar. Dolayısıyla bu projelerin hepsi aynı ağ üzerinde birbirleriyle uyumlu şekilde varlıklarını sürdürüyorlar. Kabaca söylemek gerekirse bu dört proje aynı koini, farklı isimlerle kullanıyor.

Hard Fork

Protokol güncellemeleri doğrultusunda Monero’da artık neredeyse her altı ayda bir fork yaşanmaya başladı. Yaşanan en son hard fork ile birlikte birkaç yeni özellik getirilmişti: daha gizli ve daha büyük işlemler, çok-imzalı işlemler, Ledger Nano S için donanım cüzdan desteği ve daha fazlası.

En son hard fork aynı zamanda Monero’nun kullandığı CryptoNight adlı PoW algoritmasında da bir değişikliğe yol açtı. Yapılan değişiklik doğrultusunda madencilik için kullanılan tüm ASIC donanımları artık pek bir işe yaramıyorlar. ASIC donanımı CryptoNight için çok ciddi bir tehdit teşkil ediyor çünkü ASIC kullanan madenciler, ASIC kullanmaya madencilere ve ağ üzerinde madencilik için kullanılmayan düğümlere DoS saldırısında bulunabilirler.

Monero topluluğu da ASIC’nin taşıdığı bu riskleri göz önünde bulundurarak ağ üzerinde bir değişiklik yapılmasını kabul ettiler ancak topluluk içindeki herkes yaşanan hard forktan memnun değil. Mesela Bitmain, Halong Mining, Pinidea gibi önde gelen donanım üreticileri yakın zamanda yaptıkları açıklamayla CryptoNight algoritması için ASIC makineleri ürettiklerini duyurmuşlardı. Monero’da yaşanan hard fork sonrasında ise üretilen bu makineler… işe yaramayacaklar.

Şimdi ise elimizde dört yeni proje var ve bu projeler Monero’nun hard fork yapılmış versiyonunu değil eski versiyonunu kullanacaklarını söylüyorlar. Projelerin hepsi aynı protokolü kullandıkları için aslında hepsi aynı koini ve ağı kullanmış oluyorlar. Sadece adları ve logoları farklı.

Monero Classic

Monero’nun sıkı destekçilerinden olan Singapurlu birkaç geliştirici ve madenci tarafından oluşturuldu. Projenin ardındaki ekip “artık harekete geçme vakti” olduğunu düşünüyor. Projenin temsilcisi Bento Tan Bitcoin Magazine ile yaptığı röportajda ASIC makinelerine piyasada ciddi ilgi olduğunu ve bu donanımların gelişim göstermelerine olanak tanınması gerektiğini söyledi. Bento Tan:

“Ortada birkaç farklı seçenek olması rekabeti ve dolayısıyla büyümeyi arttırır. Şu anki şeylere bu gözle bakmalıyız. İşlerin tek taraflı yönetilmesi boğularak ölmeye sebep olur çünkü gelişime ve yeniliğe olan ihtiyacı ortadan kaldırmış olursunuz.”

Birkaç farklı seçeneğin rekabeti; rekabetin büyümeyi doğuracağını düşünen Tan buna örnek olarak ASIC donanımlarını örnek gösteriyor. Tan, ASIC ekipmanlarının tek bir üretici tarafından değil birkaç farklı üretici tarafından üretildiğini vurguluyor.

Monero’da hard fork yaşanmasının sebeplerinden biri de dediğimiz gibi ASIC madencilerinin gücünden endişeleniliyor olmasıydı. İnsanlar ağ üzerindeki madenciliğin tek bir merkezde toplanmasından, ağın ‘merkezi’ hale gelmesinden endişeleniyorlardı. Monero Classic ekibine göre belli türdeki bir madencilik ekipmanını işe yaramaz hale getirecek bir hard fork yapmak, ağ üzerindeki madenciliğin merkezi hale gelmesinden daha tehlikeli. Projenin sitesinde yer alan bildiri şu şekilde:

“Monero Classic’in vermek istediği mesaj, PoW algoritmasını değiştiren geliştiricilerin merkezsizliğe zarar verdikleri ve ağı daha merkezi hale getirdikleridir.”

“Monero geliştiricileri ağ üzerindeki uzlaşmayı istedikleri zaman değiştirebileceklerini söylüyorlar ve Monero topluluğu, geliştiricilerin isteklerine uymak için kendini koşullandırmış durumda.”

Yine Tan tarafından yapılan açıklamalara göre Monero Classic’in, ortaya çıkmış diğer Monero projeleriyle herhangi bir bağlantısı yok.

Monero-Classic (XMC)

Monero-Classic’in ardındaki şahıs kendisini projenin sitesi üzerinde “PZ, Bitcoin’in erken destekçilerinden” olarak tanımlıyor.

Tıpkı Monero Classic gibi PZ de site üzerinde yaptığı açıklamalarda “Bir kripto para için özel olarak hazırlanmış madencilik makinelerinin ortaya çıkması gayet sıradan bir piyasa ekonomisi olgusu” diyor. PZ ayrıca “Eğer profesyonel madencilik makineleri kullanılıyorsa ‘Monero 500,000 botnet tarafından saldırıya uğradı’ gibi şeyler duymak zorunda kalmayız” diyor. Monero kazmak için zamanında botnet kullanılıyordu.

Bitmain’in önde gelen maden havuzlarından AntPool, Monero-Classic’in sıkı destekçilerinden. Eğer Monero’daki CryptoNight algoritması kullanılmaya devam ederse Bitmain bu durumdan epey karlı çıkacak. Dolayısıyla kripto para topluluğundaki bazı kişiler Bitmain’in Monero-Classic projesinde doğrudan parmağı olduğunu dahi söylüyorlar. Ancak Bitcoin Magazine ile konuşan bir Bitmain temsilcisi böyle bir şeyin olmadığını söyledi.

Monero 0

Monero 0 projesinin sözcüsü projenin ardındaki ekibin “endişeli kullanıcılardan” ve “PoW maksimalistlerinden” oluştuğunu söylüyor. Yine sözcüye göre ekipteki bazı kişilerin sırf hobi olarak madencilik yapıyorlar.

Monero 0 projesinin sitesinde şu yazıyı görebilirsiniz:

“Monero Projesi’nin düzenli olarak hard fork yapma planının artık sürdürülebilir ya da mantıklı bir plan olduğunu düşünmüyoruz. Biz merkezsiz uzlaşma için Satoshi’nin getirdiği PoW mekanizmasına güveniyoruz. Monero Projesi tarafından merkezi olarak dayatılan sözde ‘ağ güncellemeleri’, Monero ağındaki PoW algoritmasının verimliliğini azaltmak için kullanılan Truva Atı taktiğinin kullanılmasıdır. Monero 0 bir fork değil, orijinal Monero’dur.”

Monero Original (XMO)

Monero Original hakkında ya da projenin ardındaki ekip hakkında pek bir şey bilinmiyor.

Projenin GitHub’ı bulunuyor. Ayrıca birkaç sitede sponsorlu yazı da yayınlamışlar. Yayınlanan yazılardan birini incelediğimizde yine pek bilgi elde edemiyoruz ancak yazıda “Monero Original ekibinin baş geliştiricisi” tarafından yapılmış bir açıklama var:

“Monero her zaman seçim özgürlüğünün, çeşitliliğin ve ardındaki güçlü topluluğun temsilcisi olmuştur. Monero hayranlarına bu ikonik koini desteklemek ve orijinal ağ üzerinde kalmak için bir fırsat sunuyoruz. Monero Original evrimin en mantıklı yanlarından olan çeşitliliği temsil ediyor.”

En azından bir kripto para borsasının (HitBTC) hard fork sırasında XMR sahiplerine XMO bakiyesi de sunacağını biliyoruz. Bu demek değil ki HitBTC XMO ticaretine de izin verecek. Ama yine de izin verme ihtimalini arttırıyor.

Karışıklıklar

Şu anda Monero’nun hem yeni Blockchain’i hem de fork öncesi Blockchain’i çalışır vaziyette. Tabii ağlar arasında kopukluklar yaşandığı için ağların birbirlerinden bağımsız olarak sahip oldukları hash gücünde azalmalar yaşandı. Bu da Monero bloklarının daha yavaş bulunması anlamına geliyor ancak bu durumun birkaç gün içinde normale dönmesi bekleniyor.

Yukarıda saydığımız dört projeden en az birinin başarılı olduğunu, Monero’nun eski Blockchain’inin hayatta kaldığını (yeni Blockchain’in de kaldığını) varsayalım. İşte o zaman durum karışıyor.

Mesela Monero’da yapılan hard forkta ‘tekrar’ durumunun yaşanması için herhangi bir önlem alınmadı. Bu da demek oluyor ki Monero’nun yeni ağında XMR kullanan kişiler, harcadıklarına denk miktarda XMR’yi farkında olmadan eski Blockchain’de de harcayabilirler. Tam tersi de olabilir.

Ama Monero protokolünde yapılan değişiklikler sayesinde söz konusu risk sadece eski Blockchain’i kullanan kullanıcıları etkileyecek gibi görünüyor. Eski ağı kullanan kişilerin yaptıkları işlemler yeni Monero protokolünde geçersiz sayılacaklar. Ancak yeni Monero’yu kullanan kişiler maalesef bu kadar şanslı değil. Eğer bu kişiler eski ağdaki koinlerini de tutmak istiyorlarsa XMR’lerinden önce bu koinlerini aktarmalılar.

Zaman içerisinde ‘tekrar’ saldırısı yaşanma ihtimali gittikçe azalacak. Koinini aktarmayan kullanıcıların bile böyle bir saldırı yaşaması düşük ihtimal olacak. Bunun sebebi de Monero’da koin karıştırmanın bir gereklilik olması. Yani kullanıcılar büyük ihtimalle sahip oldukları koinleri, yalnızca tek bir ağda geçerli sayılan koinlerle de karıştıracaklar. Bu da işlemin yalnızca bir ağda değil her iki ağda da geçersiz sayılmasına yol açacak.

Daha büyük bir sorun ise her iki Blockchain üzerinde de aktarma yapmak, hangi koinlerin aynı kullanıcı tarafından kullanıldığını ortaya çıkaracak. ‘Gizlilik’ ilkesine dayalı olan Monero’da böyle bir şeyin yaşanması pek hoş olmaz. Dolayısıyla eğer Monero’yu tamamen gizlilik amacıyla kullanıyorsanız tek bir ağ üzerinden yola devam edip diğerini tamamen görmezden gelmenizi tavsiye ediyoruz. Değeri daha az olan Blockchain’i görmezden gelmek mantıklı olabilir.

Her iki ağı kullanmayan kullanıcılar bile gizlilik bakımından sıkıntı yaşayabilirler. Eğer bu kişiler sahip oldukları koinleri, hangi koinlere sahip olduğu bilinen bir kullanıcıyla karıştırırlarsa kendilerinin gizlilikleri de zarar görebilir. Ama yeni Monero protokolünde işlemlerin boyutu büyütüldüğü için bu durum çok ciddi bir risk teşkil etmeyebilir.