Brezilya’daki Yozlaşma Operasyonu Blockchain’in Önünü Açıyor
Brezilya’nın eski başkanı Lula da Silva 7 Nisan’da Brezilya’daki yozlaşma soruşturmaları dahilinde yürütülen Operação Lava Jato (Oto Yıkama Operasyonu) adlı operasyondan türemiş ithamlar sonucunda tutuklanmış ve Brezilya’da hapse atılan ilk başkan olmuştu. Lula’nın hapse atılmasından sonra Rio de Janeiro polisi türünün ilk örneği olan bir olayla karşılaşmış, devlet memurlarının devlet hapishaneleri için ayrılmış yemek bütçesinde değeri 22.4 milyon dolara varan bir sahtekarlık yapmak için temeline Bitcoin’i oturttukları bir para aklama sistemi kurduklarını ortaya çıkarmıştı. Brezilya’daki İç Gelir Servisi’nin (IRS) başkomiseri konuyla ilgili “Kripto paralar ilk defa Merkez Bankası’nın ve IRS’nin gözünden kaçmak için böyle bir operasyonda kullanılıyorlar” şeklinde bir yorum yapmıştı.
Oto Yıkama Operasyonu bundan dört yıl önce esasında para aklamayı ele alacak bir soruşturma olarak başlatılmıştı ancak bu operasyon zaman içerisinde çok daha ciddi bir şeye dönüştü. Operasyon dahilinde Brezilya, Peru, Guatemala, Ekvador, Meksika, Arjantin, Venezuela, Kolombiya ve Panama başkanlarının dahil olduğu geniş bir şantaj ağı ortaya çıkarıldı. Bu operasyon hala dünya tarihinin en büyük yozlaşma skandalı olarak görülüyor. Operasyon sayesinde Brezilya’daki politik sistemin yozlaşmayla kaynadığı ortaya çıkarıldı ve ortaya çıkan gelişmelerin etkisi ülkenin 36. başkanı olan Dilma Rousseff’in hükûmetini devirecek, 37. başkanı Michel Temer’in yönetimini de çöküşün eşiğine getirecek kadar büyüktü.
Devlet Teknolojisi
Brezilya bu yıl yeni bir seçime hazırlanıyor ve Lula’nın tutukluluğundan üzüntü duyan vatandaşlar Noam Chomsky ve Chico Buarque gibi entelektüeller ve sanatçılar tarafından da desteklenen ve şimdiye kadar 295 binden fazla imzaya ulaşmış “Lula’sız seçim sahtekarlıktır” adlı dilekçeyi oluşturdular. Brezilya’da “kamu dilekçesi” adı verilen ve insanların ülkeyle alakalı konularda söz sahibi olmalarını sağlayan bir tür girişim bulunuyor. Eğer insanlar tarafından oluşturulan dilekçe ülkedeki oy veren nüfusunun yüzde biri kadar kişi tarafından imzalanırsa Kongre’ye sunuluyor. Bu aşamadan sonra da ülkenin hükûmeti bu dilekçeyi incelemek durumunda kalıyor.
Brezilya hükûmeti kamu dilekçesi adlı bu süreci daha adil ve şeffaf bir hale getirmek için de insanların sisteme akıllı telefonlarıyla giriş yapabilecekleri ve dilekçelere imza atabilecekleri bir mobil uygulama üzerinden Ethereum Blockchain’ine destek sağlıyor. Bu sistem sayesinde dilekçeye atılan hiçbir imzanın kaybolmayacağı, taklit edilemeyeceği garanti altına alınmış oluyor.
Brezilya’da devlet tarafından desteklenen bir diğer Blockchain girişimi ise mülk kaydı ile ilgili. Güney Amerika kara kütlesinin yarısını kaplayan, Dünya’nın en büyük beşinci ülkesi olan Brezilya Amazon yağmur ormanlarındaki milyonlarca ağacı korumak için başlattığı bu girişim ile bu ormanlardaki yasa dışı gelişmeleri engellemeye çalışıyor.
Fintech & Milli Kripto Para
Para aklama ve vergi kaçakçılığı gibi nedenlerle Oto Yıkama Operasyonu’ndan kendi payını almış olan Brezilya’daki bazı bankalar, sistemlerine Blockchain teknolojisini entegre etmeye çalışıyorlar. Bu bankalar arasında hem kripto para piyasasının yasal durumu tam anlamıyla belli olmadığı için bazı kripto para borsalarına banka hesabı açmayı reddetmiş olan hem de Brezilya’daki müşteriler için ilk Blockchain tabanlı sınır ötesi ödeme hizmetini oluşturmuş olan Banco Santander da bulunuyor.
Brezilya’nın merkez bankasının yöneticisi olan Ilan Goldfajn “kripto paraların güvenli ve meşru bir değer aracı olmak için gereken istikrara sahip olmamalarını” gerekçe göstererek kripto paraların Brezilya yasası kapsamında “elektronik para birimi” olarak sayılmadıklarını söylemişti. Goldfajn da G20 ülkelerindeki meslektaşları gibi kripto paraları “kripto-varlıklar” olarak görüyor. Uluslararası Ödemelerde Banka Yöneticisi olarak hizmet veren Goldfajn, merkez bankası tarafından oluşturulacak olası dijital paraların ne gibi kullanımları olabileceğine dair bir rapor hazırlamıştı. Goldfajn aynı zamanda hem Brezilya Merkez Bankası’nın hem de Brezilya Bankalar Federasyonu’nun (FEBRABAN) Blockchain teknolojisinin kullanım alanlarına yönelik birkaç test yürüttüklerini söyledi.
Brezilya Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Ulusal Bankası (BNDES), hükûmete ayrılan bütçenin Ethereum Blockchain’ine dayandırılmasının şeffaflık açısından çok daha verimli olacağını, yozlaşmayı ve sahtekarlıkları fark etmede büyük kolaylık sağlayacağını kanıtlamaya çalışıyor. BNDES bu yüzden Brezilya Real’ini tokenlaştırmayı hedefliyor. Brezilya aynı zamanda önderliğini Rusya Merkez Bankası’nın yaptığı BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) adlı bir uluslararası kripto para girişiminin de parçası.
Menkul Kıymet Yasaları Dahilinde Kripto Para Düzenlemeleri
Brezilya’daki kripto para borsaları herhangi bir düzenlemeye tabii değiller çünkü kripto para ne bir para birimi ne de bir menkul kıymet olarak görülüyor. Bunun sonucunda da kripto para borsalarını, kendilerine hesap açmayı reddeden ya da hesaplarını kapatan bankalara karşı yasal yollara başvurmak zorunda kalıyorlar. Kripto para piyasasında yakın zamanda fiyat bazında yaşanan ciddi değişkenliklere rağmen Brezilya’da kripto paralara duyulan ilgi pek azalmadı. Geçtiğimiz Aralık ayında Bitcoin 20 bin dolar sınırını görmüştü ve tam o dönemde Brezilya’nın önde gelen borsalarından FoxBit, aşırı talebi karşılayamadığı gerekçesiyle yeni üye kaydını durdurmuştu.FoxBit’in ortaklarından olan Marcos Henrique durumu “Kasım ayının sonunda başvuru sayısında 10 kat artış görüldü. Belli bir noktaya geldiğimizde artık bekletmek zorunda olduğumuz 10 bin başvuru vardı” diye özetliyor. Kripto para piyasasına odaklanmış olan borsalar 1 milyondan fazla tekil kullanıcıya sahip olduklarını (nüfusun yüzde 0.5’i) söylüyorlar.
Brezilya’da kripto paraları kapsayan düzenlemeler olmadığı için ülkenin en büyük kripto para borsaları iki ayrı dernek oluşturmak durumunda kaldılar: Associação Brasileira de Criptoeconomia (ABCripto) ve Associação Brasileira de Criptomoedas e Blockchain (ABCB).
Brezilya’nın Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (CVM) Ocak 2018’de yaptığı duyuruyla kripto paraların yasal birer finansal varlık olmadıklarını belirtti ve yerel yatırım fonlarının kripto para ticareti yapmalarını yasakladı. CVM yakın zamanda kripto para madenciliğine yatırım yapmak için kurulmuş Hashbrasil adlı bir sistemin işlemlerini de askıya aldı. Ancak CVM’nin Mayıs ayı itibariyle fon yöneticilerinin kripto paralara “dolaylı” yoldan yatırım yapmalarına izin vereceğine dair bazı söylentiler var.
CVM’nin ardından Brezilya’daki kongreden da bazı ekstrem hamleler bekleniyor. Kongredeki bazı üyeler kripto para madenciliğinin ve işlemlerinin suç olarak sayılmalarını istiyorlar.
Kripto Para Vergilendirmesi
G20 zirvesinde dijital vergilendirme konusuyla ilgili hararetli tartışmalar yaşandı ve Brezilya, G20’nin kripto para düzenlemeleriyle ilgili verdiği tavsiyelere uymayabileceğinin sinyalini verdi. Brezilya’daki IRS vergi düzenlemeleriyle ilgili adım atabilmek için elektronik işlemler üzerinde çalışacak bir ekip oluşturdu.
Stuberlaw ortaklarından Walter Stuber’a göre, Brezilya’daki IRS kripto paraları şu anda tıpkı 35 bin real veya daha fazla değerde olup yüzde 15 oranında vergiye maruz kalan diğer menkul kıymetler gibi sermaye kazancı vergisine tabii tutulacak birer finansal varlık olarak görüyor. (Brezilya Vergi Kodu, Madde 43)
İster kişi ister tüzel kişi olsun, yabancı kişiler için kaynağı Brezilya’da olan gelirler ve sermaye kazançları yüzde 15 oranında stopaj vergisine tabii tutuluyor.
Yazar: Selva Özelli
