Kripto Para Fiyat Endeksleri Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Kripto para fiyat endeksi, farklı kripto paraların fiyatı ve sermayesine dair bilgiler barındıran web siteleri veya platformlara verilen isimdir. Kripto para endekslerinin popüler örnekleri olarak CoinMarketCap, WorldCoinIndex ve CoinCompare sayılabilir. Bu tarz platformlar genellikle kripto paraların anlık fiyatlarını öğrenmek ve fiyatlardaki değişimi izlemek amacıyla kullanılır. Halbuki aynı zamanda farklı kripto paraların gelişimi izlemek ve kıyaslama yapmak için çok uygun platformlardır.

Kripto para fiyat endekslerinin listeleme kriterlerine sahip omlası çok muhtemeldir; bu nedenle bazı fiyat endeksleri piyasadaki tüm kripto paraları bünyelerinde barındırırken bazıları yalnızca kendi kriterlerine uyan birkaç kripto parayı listelemeyi tercih ederler. Listeleme kriterine örnek vermek gerekirse belli bir boyutta ticaret hacmi veya halka açık borsalarda ticaretinin yapılabilmesi gibi kriterler sayılabilir.

Genelde, özellikle büyük fiyat endeksleri piyasadaki kripto paraların birçoğunu kapsamaya özen gösterirler. Böylece bu endekslerin takipçileri onlarca platform arasında gezinmek ve veri toplamak zorunda kalmadan sektörün nabzına hakim olabilirler.

Kripto para fiyat endekslerinin çalışma prensibi özünde bildiğimiz borsa endeksleriyle aynıdır. Her iki platform, yatırımcıların, belli bir sektörün sağlığını kontrol edebilmeleri amacıyla kurulmuş araçlardır. Biri, şirketlerin hisselerinin fiyat bilgisini paylaşırken diğeri, blockchain tabanlı ağlardaki kripto para varlıklarının fiyatlarını paylaşmaktadır. Aralarındaki en büyük fark budur.

Borsa endeksiyle kripto para endeksi arasındaki farklardan biri de kapsamdır. Kripto para endeksleri genellikle piyasadaki tüm kripto paraları yakalamaya ve bulundurmaya çalışırlar. Fakat borsa endeksleri genellikle ortak bir paydada buluşan birkaç seçkin şirketin hisselerinin fiyatlarını yayınlarlar. Bu şirketlerin buluştuğu ortak payda genellikle sektör veya şirketlerin hacmi olur. Klasik borsaların amacı, sektörlerin önde gelen şirketlerin bir fotoğrafını çekerek yatırımcılar sektör hakkında genelgeçer bilgilere sahip olmasını sağlamaktır.

Geleneksel borsa fiyat endekslerine örnek vermek gerekirse;
Dünyanın en ünlü borsalarından olan S&P 500, ABD’nin piyasa değeri en yüksek 500 şirketinin listelendiği bir borsadır. FTSE 100 ise Londra Menkul Kıymetler Borsası’nın piyasa değeri açısından en yüksek 100 şirketinin listelendiği bir borsadır. Öte yandan FTSE techMARK 100, yalnızca Londra Menkul Kıymetler Borsası’ndaki inovatif teknoloji şirketlerini listelemektedir. Benzer şekilde S&P Global 1200 Information Technology Index yalnızca bilgi işlem sektöründeki şirketleri listeler.

Kripto para borsalarına gelirsek, en bilinen borsalar arasında Coinbase, Binance, OKEx, Huobi, BitMEX ve Kraken sayılabilir. Yalnızca sınırlı sayıda kripto para içermemeye özen gösteren bu borsalar, ticaret hacmi açısından sürekli birbirleriyle yarış halinde olduklarından en çok tercih edilen veya en popüler olarak tanımlanabilecek borsa yok denebilir. Kripto para sektörü, işlem yapabilme olanaklarının esnekliği ile öne çıkıyorsa bunda borsaların rekabetinin payı büyüktür.

Kripto Para Fiyat Endekslerinin İçeriği

Kripto para fiyat endekslerinin odak noktası genellikle, adı üzerinde, kripto paraların fiyatları ve ticaretle ilişkili bilgilerin paylaşımıdır.

Çoğunlukla kripto para endekslerinde kripto paraların güncel fiyatları, piyasa değeri, 24 saatlik ticaret hacmi gibi bilgilere ulaşılabilir. Tekil kripto paralara tıklayarak daha detaylı bilgilere ulaşabilmeniz de mümkündür. Bu ekstra bilgiler arasında dolaşımda olan veya toplam arz, zaman içerisindeki fiyat/performans grafiği ve koinin ticaretinin yapıldığı borsalar ve platformların bir listesi olabilir.

Bahsettiklerimiz, kripto para endekslerinde bulabileceğiniz yaygın bilgiler olsa da her endeks farklıdır ve bazı kripto para endeksleri, kullanıcı kitlesine hitap edecek farklı bilgiler de içerebilir. Örneğin daha eli çabuk bir kitleye sahip bir platform, bir koinin son 24 saat içerisinde ulaştığı en düşük ve en yüksek fiyatı yayınlayabilir fakat uzun vadeli yatırımcılar barındıran bir platform, koinin protokolüne veya tokenleşme seviyesine dair bilgiler sağlamayı tercih edebilir.

Kripto para fiyat endeksleri kendi operasyonlarını devam ettirebilmelerini sağlayan verileri genellikle kripto para borsalarından elde ederler çünkü kripto para borsalarını, koin ticareti işlemlerinin İpek Yolu olarak tanımlamak yanlış olmaz. Bir koinin fiyatı, kripto para borsasındaki kullanıcıların o koini almayı ve satmayı kabul ettiği noktada belirlenir. Bu nedenle borsalar, herhangi bir kripto para biriminin potansiyeline ve işlevine dair kesin bilgiler edinmenin iyi bir yoludur.

Bir kripto para biriminin fiyatı borsadan borsaya değişiklik gösterebilir zira sektör farklılıkları bu oynamalara sebep olabilir. Bu nedenle fiyat endeksleri, birkaç farklı borsadan bilgi çekerek en doğru fiyatı kullanıcılara ulaştırmaya çalışırlar. Hangi borsaların fiyatlarından faydalanıldığını görmek için spesifik bir koinin piyasasına dair detaylı bilgi kısmına bakmanız yeterlidir. Bu kısımda koinin ticaretinin yapıldığı borsaların bir listesi bulunur; aynı borsalar aynı zamanda koinin fiyatına dair bilgi çekilen yerlerdir. Bitcoin kadar yaygın bir koin yüzlerce piyasada bulunuyor olabilir, fakat IOTA gibi popülerliği daha az olan bir koinin yalnızca 30 piyasası bile olabilir.

Borsalar, uygulama programlama arayüzleri aracılığıyla ticaret verilerini erişilebilir kılarlar. Bu sayede kripto para endeksleri gerekli verilere ulaşarak operasyonlarını devam ettirebilir.
Bir kripto para fiyat endeksinin hangi tür verileri toplayacağı, o fiyat endeksini kullanan kitlenin taleplerine bağlıdır. Koinin fiyatı ve belli işlemlerin ticaret hacmi gibi her fiyat endeksinin sahip olması gereken bilgilerin yanısıra farklı platformlar farklı bilgiler içerebilir.

Bu bilgiler arasında;

• Koin ID’si — Koini tanımlamaya yarayan kendine mahsus semboller ve kısaltmalar, örn. BTC ve XRP
• Ticaret ID’si — Koinin ticaret hacmini tespit etmeye yarayan kendine mahsus ticaret belirteçleri
• Zaman Damgası — Ticari bir işlemin gerçekleştiği zamanın anben kaydı; bu kaydın içerisinde koinin işlemin yapıldığı zamandaki fiyatı, açılış ve kapanış fiyatlarına dair veriler ve 24 saatlik ticaret hacmi bulunabilir
• Kambiyo kuru — Güncel kurlara dair veriler; bunlar BTC/USD gibi kripto paralar ve itibari paralar arasında olmanın yanısıra BTC/ETH gibi yalnızca kripto paralar arasındaki oranlar da olabilirler

Bir fiyat endeksi, üstte sıraladıklarımızdan çok daha fazla bilgi içerebilir lakin bu liste, örnekler aracılığıyla kapsamına dair bir fikir vermek amacı taşımaktadır.

Kripto Paranın Fiyatını Hesaplamak

Kripto para fiyat endeksleri tipik olarak bir koinin fiyatını hesaplamak için 24 saatlik ticaret hacminin ağırlıklı ortalamasını kullanırlar. Bu yöntemle bir kripto paranın ticaret süreci boyunca olduğu ortalama fiyat bulunur.

Yöntemin formülasyonu matematiksel olarak şu şekilde gösterilir:

Bu yöntemde tanımlanan zaman aralığı, sürekli bir 24 saattir, bu nedenle yayınlanan fiyatlar sürekli güncellenir.

Dakik ve Hatasız Fiyatlandırma Mümkün Mü?

Kripto para fiyat endeksleri piyasanın genel durumunu ve pozisyonunu olabildiğince doğru temsil etmeye çalışırlar. Kullanışlı olmalarına rağmen kripto paraların farklı endekslerde farklı fiyatlara sahip olduğu durumlara şahit olabilirsiniz. Bunun sebebi fiyat endekslerinin birbirlerinden farklı ve çok kaynaktan bilgi toplamalarıdır; dolayısıyla platformlar arasında bir birlik kurulamayabilir.

Farklı borsalar, USD, EUR, GBP, JPY gibi farklı itibari paralarla çalışırlar. Kripto para fiyat endeksinin yaptığı hesap piyasadan, ticaret hacminden, likiditeden, borsaların işlem ücretlerinden, uygulama programlama arayüzünün veri talep ettiği zaman aralıklarından – her 5 saniyede bir veya her 1 dakikada bir gibi – etkilenir. Yani kaynakçası ve operasyon süreci farklı olan fiyat endeksleri de birbirinden farklı fiyatlar sergileyebilir.

Bir koinin, verilen herhangi bir zaman diliminde, tüm piyasalar arasında geçerli olabilecek bir şekilde fiyatını belirlemek neredeyse imkansızdır. Mühim ve ince hesaplamaları koşar adım hızla yapmak kolay bir iş değildir.
Halbuki aslında bu kadar detaycı olmanın lüzumu da yoktur. Eğer kullandığınız kripto paranın, iş yaptığınız piyasada ve iş yaptığınız zaman aralığında geçerli olan fiyatından eminseniz; ve piyasanızın genel kondisyonuna hakimseniz, detaylar sizin işinize engel veya köstek olmayacaktır.