8 Haziran tarihinde ABD Emtia Vadeli İşlem Sözleşmeleri Ticareti Komisyonu (CFTC), kripto piyasasında fiyat manipülasyonu yapılıp yapılmadığını araştırmak için bir kaç kripto para borsasından detaylı ticari veri talebinde bulunmuştu.
Bundan daha önce 24 Mayıs tarihinde Bloomberg, Amerika Birleşik Devletleri Adalet Bakanlığı (DOJ) ve CFTC tarafından Ethereum ve Bitcoin tacirlerine fiyat manipülasyonu yaptıkları gerekçesiyle soruşturma açıldığını belirtmişti. Bu bilgi o sıralar DOJ’un başka bir fiyat manipülasyonu olayıyla ilgilendiği kesin olarak bilinse de, dolaylı yoldan da olsa yakın zamanda yapılan Wall Street Journal haberini doğrular nitelikteydi. Mayıs ayında aralarında eski Wall Street yöneticisi ve milyarder yatırımcı Michael Novogratz‘ın ve Winklevoss ikizlerinden Gemini borsasının sahibi olan Cameron‘ın da bulunduğu piyasanın bir çok temel oyuncusu bu soruşturmayı olumlu bir şekilde karşılaşmıştı.
CFTC Soruşturmasına Ne Sebep Oldu?
Wall Street Journal haberine göre soruşturma Aralık 2017 yılında büyük bir sermaye piyasası türev araçları platformu olan CME Group tarafından BTC vadeli işlem sözleşmelerinin piyasaya sürümünden sonra başlatıldı. CME kendi BTC vadeli işlem sözleşmesi fiyatlarını dört adet büyük kripto para borsasının fiyatlarına göre düzenlemekte: Bitstamp, Coinbase, itBit ve Kraken. Bu da sözü edilen borsalarda yaşanan manipülatif bir ticari işlemin BTC vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatlarını değiştirme potansiyeline sahip olduğu anlamına gelmekte.
Ocak ayında ilk sözleşmeyi tamamlayan CME, bundan hemen sonra dört borsadan ticari veri sağlamasını talep etmişti. Ancak bir kaç borsa iş birliği yapmayı reddetmiş ve bu isteği zorlama bir istek olduğunu belirtmişti. Wall Street Journal’ın kaynaklarına göre borsalar CME’nin bu isteği için biçtiği zamanı bir günden bir kaç saate düşürmesinden sonra ellerindeki veriyi teslim etmiş. Hatta haberde verilen bilgilere göre CME ilk olarak bu bilgileri üçüncü bir taraf – Londra merkezli bir Bitcoin fiyatı hesaplama şirketi -aracılığıyla elde etmeyi planlamakta imiş. WSJ’nin kaynakları kripto para borsalarının ellerindeki verileri kendi ticari platformuna sahip olan gizli bir İngiliz firmasına teslim etmek istemediğini de vurgulamakta.
CME ABD içerisinde opsiyon piyasalarını ve vadeli işlemleri ile ilgilenen federal bir büro olan CFTC tarafından denetlenmekte. CFTC için bir bakıma Türkiye’nin SPK’sı yorumu yapılabilir. CFTC, Bitcoin’i emtia statüsünde görmekte ve bu sebeple bunun kendilerinin direkt gözetimi altında olduğunu ifade etmekte.
Yukarıdaki sebeplerden ötürü CFTC bünyesindeki düzenleyiciler, CME’nin kripto para borsalarını, vadeli işlem sözleşmeleri ile ilgili fiyat verilerini paylaşmaya zorlayacak herhangi bir anlaşmasının olmaması konusunda biraz sinirli. Wall Street Journal’ın kaynaklarına göre CME ve kripto para borsaları arasındaki bu anlaşmazlık CFTC’nin böyle bir soruşturma açmasına yol açmış.
Yine de, CME sözcüsü Laurie Bischel kendilerinin sahip olduğu Londra merkezli endeks sağlayıcısının, dört borsa ile bilgilendirme ve bilgi paylaşma anlaşması olduğunu belirtmekte:
”Katılan bütün borsalar soruşturmalar ve tahkikatlar için iş birliği yapma da dahil olmak üzere bilgi paylaşma zorunluluğuna sahip.”
Kraken CEO’su Jesse Powell, Wall Street Journal’a yaptığı açıklamalarda BTC fiyatlarının vadeli işlem sözleşmesi fiyatlarını oluşturması hakkındaki bu ”yeni ilan edilen denetleme ve gözetim” koşullarının, ”anında satışların yapıldığı borsaların kendi endeks katılımlarını ve değerlerini” sorgulamalarına neden olduğunu belirtti. Diğer borsalardan ise şu ana kadar herhangi bir cevap veya yorum gelmedi.
Wall Street Journal haberi CFTC’nin açtığı bu soruşturmayı, ABD Adalet Bakanlığı (DOJ) ile ortaklaşa yürüttüğünü de belirtmekte. Yukarıda söz ettiğimiz üzre geçen ay DOJ, BTC ve ETH fiyat manipülasyonları hakkında benzer – ancak ayrı – bir soruşturma başlatmıştı.
BTC Fiyatları Nasıl Manipüle Ediliyor?
Wall Street Journal’ın yaptığı haber CFTC tarafından tahkikat başlatılan konular arasında ‘spoofing’ in de olduğunu belirtmekte. Haberde Spoofing yapılarak yasa dışı ticari yapıların kullanıldığı belirtilmekte. Mayıs ayında DOJ tarafından yapılan soruşturma kapsamında ”wash trading” – küçük bir grup spekülatörün) kendi aralarında (belirli bir hisse senedini) almaları ve satmaları – isimli yapının da benzer bir unsur için kullanıldığından söz edilmişti.
Spoofing bir tacirin (veya bir grup tacirin) kendi amaçları doğrultusunda iyimserlik veya kötümserlik oluşturmak için ciddi bir miktarda BTC (veya herhangi bir koin, emtia, vb.) hakkında alış veya satış emir oluşturması ve daha sonra örneğin birisi 2000 BTC satış emri ortaya koyduktan sonra bunu iptal edip bazı tüccarlar arasında panik yaratmasına ve bu tüccarların fiyatlar düşmeden kendi stoklarını satmalarına ve sonuç olarak da fiyatı ciddi oranda düşürmelerine sebep olmayı amaçladıkları bir taktik. Hackernoon üzerindeki detaylı bir sayfanın hazırladığı rapor da Spoofy isimli bir kurumun Bitfinex üzerinde tam olarak bunu yapmakta olduğunu ifade etmekte.
Ocak ayının başlarında bir grup akademisyen tarafından Journal of Monetary Economics isimli kaynakta yayınlanan benzer bir makalede Bitcoin fiyatlarının 2013 yılında o zamanın en büyük borsalarından birisi olan Mt.Gox (ki daha sonra iflas etmişti) üzerinde işlem yapan tek bir büyük oyuncu tarafından yapay olarak nasıl şişirildiği anlatılmaktaydı. Daha sonra Sylvain Ribes isimli tacir tarafından Mart ayında yayınlanan bir Medium gönderisinde bütün kripto varlıkların hacminin 3 milyar dolar gibi bir miktarının uydurma olduğu belirtilmekteydi.
‘Wash trading’ olayını biraz daha detaylandırırsak bu olay bir tacirin simültane olarak aynı miktarda BTC’yi satıp alması ve sadece kendisiyle ticaret yapmasını içermekte. Süreçte ilk olarak bir yatırımcı bir satış emri koyuyor ve daha sonra kendisinin koyduğu satış emrine satış emri veriyor, veya tam tersi. Spoofing ve wash trading aktivitelerinin ikisi de geleneksel finans dünyasında yasa dışı kabul edilmekte ancak kripto piyasaları genel olarak denetimsiz olduğu için bu piyasada pek bir önem arz etmiyor izlenimi taşımakta.
Teoride BTC fiyatını manipüle etmenin daha çok yolu mevcut: Düzenli elde edilen gelirleri, para birimlerini ve emtia ticaretini denetlemekten sorumlu İngiltere endüstri birimi FICC Markets Standars Board (FMSB), spoofing ve wash trading dışında bunu yapmayı mümkün kılan 24 farklı yöntemi daha tanımlamakta.
Piyasaların ve Topluluğun Tepkisi
Wall Street Journal’ın haberinden bir gün sonrası olan 10 Haziran tarihinde, kripto piyasaları ciddi bir düşüş görmüş ve top 100 arasındaki bütün kripto para birimleri 24 saatlik süreç boyunca kırmızı renge bürünmüştü. Aynı süreç içerisinde toplam piyasa hacmi ise 20 milyar dolar gibi bir düşüş yaşamıştı.
Yakın zamanda kripto topluluğuna hizmet etmek için 2020 tarihinde ABD Başkanlığı için aday olacağını açıklayan McAfee Antivirus Software isimli programın kurucusu ve kripto meraklısı olan John McAfee, topluluğa fiyat düşüşü konusunda panik yapmamalarını ve endişelenmemelerini söylemişti:
”Bitstamp, Coinbase, itBit ve Kraken’in fiyat manipülasyonu konusunda soruşturulması haberlerine verilen tepkiler gerçekten aşırı. Bu haberler boğa piyasasını 30 günden daha fazla geciktiremeyecektir. Korkuya kapılmayın. Koinleri satın alın.”
CFTC’nin dört büyük borsa hakkında açtığı bu tahkikat fiyat düşüşünün ana sebeplerinden birisi olarak görülse de bunun başka bir sebebi Güney Kore menşeli kripto para borsası Coinrail’in güvenlik açıklarından kaynaklanıyor olabilir. Ancak bu olayın piyasalardaki fiyat hareketini bu denli etkilemiş olması pek olası gözükmüyor çünkü CoinMarketCap üzerindeki veriler, Coinrail’in 2.5 milyon dolarlık kısmen düşük bir ticari hacim ile 99. en büyük kripto para borsası olduğunu gözler önüne sermekte. Topluluğun Bloomberg, Wall Street Journal, Reuters, The Guardian ve diğer medya kanalları üzerinde Coinrail’in hacklenmesinin piyasaları çökerttiği haberlerine gösterdiği tepki biraz hayal kırıklığına uğramış izlenimi vermekte.
Mayıs ayının sonlarında BTC fiyatı Bloomberg‘in ABD Adalet Bakanlığı ve CFTC’nin 24 Mayıs tarihinde başlattığı soruşturma kapsamındaki haberi yayınladıktan sonra %4.3 oranında düşüş yaşamış ve 7.267 dolar seviyelerine kadar gerilemişti. Bloomberg soruşturma başlatıldıktan bir kaç saat sonra bu haberi geçtiği için topluluktan bazı kişiler bu haberin FUD olabileceği şüphesini dile getirmişti. FUD ise yanlış veya eksik bilgi vererek insanları hata yapmaya veya paniğe sürüklemek olarak tanımlanabilir.
11 Haziran tarihli haberimizde Bitcoin fiyatının Coinrail hacklenmesi yüzünden değil de Panik satışları ve FUD etkeni yüzünden düştüğünü belirtmiştik.
Yapılması gereken şey paniğe düşmeyip beklemek. Bakalım ilerleyen günler kapıyı boğalar için aralayabilecek mi?