Bitcoin ve kripto para sektörünün ortaya çıkışından bu yana bazı yatırımcıların sahip oldukları BTC’leri kaybettiklerini duymuşsunuzdur. Bunun en trajik örneği ise 279 milyon dolar değerindeki BTC’yi kaybeden James Howells. Bilgisayar yazılımcısı olan Howells, 2009 yılında kazıdığı 7 bin 500 BTC’yi yanlışlıkla çöpe göndermişti. Peki Bitcoin nasıl kaybolur ve geri getirilebilir mi?
Bitcoin, her ne kadar elle tutulur bir para birimi olmasa da dijital ortamdaki varlığı zaman zaman kayıplara karışabiliyor. Buna yol açan en büyük etkenlerden birisi, unutulan veya kaybedilen şifreler oluyor. Fakat Bitcoin arzının sınırlı olduğunu bu durumda hatırlamak gerek. 21 milyonluk arzı bulunan bitcoin’in dolaşımdaki arzı 18.5 milyonun üzerinde. Kalan 2.5 milyonluk arz ise 2141 yılına kadar tamamen çıkarılmış olacak.
Analiz şirketi Glassnode, Aralık 2020’de 2 milyon bitcoin’in kaybolmuş olabileceğine dair bir veri paylaştı. 21 milyonluk arzı bulunan bitcoin için bu kaybın anlamı ise şu: Kaybolan her bitcoin ile birlikte arz düşecek ve arzın düşmesiyle alım-satım yapılacak bitcoin’lerin sayısı azalmış olacak.
Glassnode’un analizi %100 doğruluk payına sahip olmamakla birlikte kaybolan toplam bitcoin miktarı şu an için sadece bir merak ve tahmin konusu olmaktan öteye gidemiyor.
Bitcoin nasıl kaybolur?
Bitcoin’i kaybetmek aslında oldukça kolay. Cüzdan şifresini unutmak ya da cüzdana erişim sağlanan bilgisayarın, telefonun, vb. cihazın şifresini unutmak bile tüm BTC’leri hiçliğe göndermek anlamına gelebilir. Peki hangi durumlarda bitcoin’leriniz kaybolur?
- Özel anahtarınızı veya şifrenizi unutursanız: Bitcoin cüzdanınıza erişmenizi sağlayan özel anahtar (private key) veya şifreyi unutursanız ciddi bir problemle karşı karşıyasınız demektir. Şifrenizi ya da özel anahtarınızı bir yere kaydetmediyseniz yapabilecek pek bir şey kalmıyor.
- Bitcoin’inizi sakladığınız cihazı kaybeder ya da bozarsanız: James Howells örneğini burada kullanabiliriz. Howells, bitcoin’lerinin bulunduğu hard diski çöpe attı ve bir daha asla o diske erişemedi. Siz de bitcoin’inizi tuttuğunuz donanım cüzdanı (Ledger gibi), bilgisayarınız veya mobil cihazınızı kaybeder ya da tamiri mümkün olmayacak şekilde bozarsanız Howells’ın durumuna düşebilirsiniz.
- Kağıda yazdığınız şifreniz okunamayacak haldeyse ya da kaybederseniz: Kullanıcılar kağıt cüzdan adı verilen kağıt üzerinde şifre bilgisi bulunan cüzdanları tercih ederek bitcoin’lerini korumayı tercih edebiliyor. Bunun yanı sıra, bitcoin şifrelerini internete erişimi olan cihazlar üzerinde yazmaktansa bir kağıda yazarak saklamayı da tercih edenler de var. Fakat bu kağıtlar bazen kaybolabiliyor veya üzerine bir şey döküldüğünde yazılar okunamaz hale gelebiliyor.
- Yanlış cüzdan adresine bitcoin gönderirseniz: Eğer var olmayan bir cüzdan adresine yanlışlıkla bitcoin gönderirseniz yapabileceğiniz tek şey, bir gün yanlışlıkla gönderdiğiniz adresin gerçekten biri tarafından kullanılmasını beklemek olacaktır. Aksi halde bitcoin’ler sonsuzluğa karışmış demektir.
Böylesine üzücü bir durumla karşı karşıya kalırsanız çeşitli yöntemlerle bitcoin’inizi geri getirmeye çalışabilirsiniz. Örneğin, eğer şifrenizi hatırlamıyorsanız şifrenizi kırmanızı sağlayacak çeşitli programları kullanmayı deneyebilirsiniz. Bu konuda dikkat etmeniz gereken, şifre kırıcının güvenilir bir firmaya ait olduğundan emin olmaktır. Aksi halde geri getireceğiniz şifreyi istemeden başkalarına teslim etmiş olabilirsiniz.
Bitcoin’inizin bulunduğu cihazı kaybetmeniz durumunda yapabileceğiniz tek şey cihazın nerede olabileceğini düşünerek kapsamlı bir arama yapmak olabilir. Cihazda takip sistemi mevcutsa takip sisteminden cihazınızın nerede olduğunu görmeyi deneyebilirsiniz. Eğer cihazınız parçalandıysa, yandıysa veya herhangi bir şekilde çalışamaz hale geldiyse uzman bir tamirci ile görüşerek içindeki veriyi geri getirmeyi deneyebilirsiniz. Ancak bu oldukça zorlu bir iştir ve çoğu zaman cihazlar öyle büyük zarar görür ki bir veriyi bile geri getirmek imkansızlaşır.
Sadece ezberinizde olan şifreyi unutmanız durumunda ise iş size düşüyor. Şifrenizi hatırlatacak bir nesne, şarkı vb. herhangi bir faktör bulunmuyorsa ne yazık ki bitcoin’lerinizi de unutmanızın zamanı gelmiş demektir.
Bitcoin’i kaybetmemek için neler yapılmalı?
Bitcoin’leri kaybetmek bu kadar kolayken kaybetmemek için çok dikkatli ve titiz olmak şart. Öncelikle özel anahtarınızı ve şifrenizi güvendiğiniz bir soğuk/sıcak cüzdanda ya da güvendiğiniz başka bir yerde saklamakla işe başlayabilirsiniz. Şifrenizi donanım üzerinde kaydetmek istemiyorsanız herhangi bir objeye, kağıda vb. yazarak güvenli bir yerde saklayabilirsiniz. Bunun dışında, multisig cüzdan adı verilen birden fazla kişinin onayıyla işlem yapılmasını sağlayan cüzdanları tercih edebilirsiniz.
Şifrenizi bir yere kaydetmek istemiyor ancak unutmaktan da çekiniyorsanız güvendiğiniz bir yakınınızla şifrenizi paylaşabilirsiniz. Fakat bunun da bir risk olduğunu unutmamak gerek.
Bitcoin cüzdanını yedeklemek de bir seçenek. Cüzdanınızda bulunan wallet.dat dosyalarını düzenli aralıklarla USB, hard disk, vb. bir cihazda yedekleyebilirsiniz. Yedekleme yaptığınız cihazda güçlü bir şifre kullanmayı da unutmayın.
Son olarak, eğer bir cüzdana bitcoin gönderecekseniz göndereceğiniz adresi en az iki kere kontrol edin. Örneğin Dawid, Binance adresi yerine yanlışlıkla Aavegotchi akıllı sözleşmesine Chainlink (LINK) gönderdi ve parasını geri alamadı. Çünkü gönderdiği adresi kontrol etmemişti.