İran’da Kripto Para Platformlarına Sansür Uygulanmaya Başladı
İran’daki kripto para piyasasında özellikle son zamanlarda bazı ilginç şeyler yaşanıyor. İranlı Bitcoin destekçilerinden birinin yaşananlarla ilgili şöyle bir açıklaması var:
“İran’daki her bir kripto para borsası Mayıs ayından beri ayıklanıyor.”
Bu yorumu yapan kişiye göre İran hükümeti son birkaç aydır kripto para sektörüne karşı çok daha farklı bir tavır sergilemeye başladı ve bu tavrın sektör için pek de olumlu olduğunu söyleyemeyiz. İran’da yaşayan bazı kripto para yatırımcıları bir süredir Binance, Blockchain, LocalBitcoins gibi platformlara erişim sağlayamadıkları yönünde yorumlarda bulunuyorlar. Yatırımcıların yorumlarına göre VPN kullanmak dahi sorunu çözmüyor.
İranlı kripto para destekçisi ülkedeki kripto para piyasasının durumu hakkında şöyle bir yorumda bulunuyor:
“Pek çok kişi Bitcoin’i hedge aracı olarak kullanıyor çünkü Bitcoin satın almak kara borsaya gidip ABD doları almaya kıyasla çok daha kolay.”
İran’da Bitcoin’e pek ‘spekülatif’ bir varlık olarak bakıldığını söyleyemeyiz çünkü İran riyalinin yıllık enflasyon oranı yüzde 127’ye dayanmış durumda ve insanlar Bitcoin’i kendilerini ‘güvence’ altına almak için satın alıyorlar. Ayrıca ülkenin para biriminin durumu zaten pek iyi değilken çoğu İranlı yatırımcı Bitcoin’de yaşanan fiyat değişkenliklerini umursamıyor dahi.
Orta Doğu Enstitüsü’ndeki IranObserved projesinin yöneticisi olan Ahmad Khalid Majidyar’ın açıklamalarına göre ülkenin başkanı olan Hasan Ruhani, vatandaşların ülke dışarısına yabancı para çıkarmasını istemiyor. Ülkeden hele hele ABD doları çıkarmanın epey zor olduğu düşünülüyor. Majidyar:
“Eğer diplomasi aksamaya başlamışsa daha fazla kısıtlama gelecek demektir ve kripto paralar da bundan elbette etkileneceklerdir.”
Şu anda İran’da bir ekonomik kriz yaşandığını söyleyebiliriz ve bu krizin nedeni olarak da aslında İran’ın uluslararası ilişkilerindeki problemleri gösterebiliriz. İran özellikle ABD ile pek iyi geçinemiyor ve ABD tarafından yaptırımlara maruz kalıyor. Bazı uzmanlara göre İran’ın şu anda kripto para sektörüne çok daha katı yaptırımlar uyguluyor olmasının sebebi de aslında yaşanan ekonomik krizden kaynaklanıyor.
İran’daki mevcut politik atmosferi göz önünde bulundurursak belli başlı alanlara sansür geliyor olması çok şaşırtıcı değil.
İran’ın para aklamayla mücadeleden sorumlu olan kuruluşu Aralık 2017’de ülkedeki finans kurumlarının Bitcoin gibi kripto paralar üzerinden iş yapmasını yasaklamıştı. Getirilen bu yasak yüzünden de İran Merkez Bankası merkezsiz para birimlerini geliştirmek için hiçbir adım atamaz konuma geldi.
Mayıs ayına gelindiğinde ise İran’daki Financial Tribune adlı site tarafından yapılan habere göre İran parlamentosunun ekonomi komitesinden sorumlu olan Mohammad Reza Pourebrahimi, kripto para yatırımcılarının ülke ekonomisine zarar verebilecekleri yönünde bir açıklamada bulundu. Pourebrahimi’ye göre kripto para yatırımcıları yüzünden İran’daki para yurt dışına çıkıyor ve bu da ülke ekonomisine zarar veriyor.
Sansür Yolda
Ruhani yönetimi şu ana dek kripto para kullanıcılarını bizzat kötüleyen herhangi bir resmi açıklamada bulunmadı. Ancak Tahran’daki kripto para yatırımcılarının yaptıkları yorumlara göre kripto para sektörüne çok daha katı sansürler uygulanmaya başlayacak.
Yine İranlı olan başka bir kişiye göre hükümet şu anda derin paket incelemesi denilen bir süreç ile ağ trafiğini takip ediyor. İranlı yetkililer bu taktiği daha önce de kullanmışlardı ve bazı isimlere göre bu taktik şimdi de kripto para platformlarına VPN ile dahi girilememesini sağlamak için kullanılıyor.
Bu yorumu yapan kişi ayrıca LocalBitcoins adlı platforma artık giriş yapılamadığını, ithal yoluyla kripto para madenciliği ekipmanı almanın artık yasak olduğunu söylüyor. İran’daki yatırımcıların şu anda bu gibi platformla erişemiyor olmasının sebebi gerçekten hükümet olabilir çünkü bu tarz hizmetleri sağlayan kurumlar, İranlı yatırımcılara özel bir engel uygulamadıklarına dair açıklamalarda bulunuyorlar.
İran merkezli bir teknoloji bloguna göre bu durumlardan endişelenen bir kullanıcı Binance ile iletişime geçti ve Binance’ten konuyla ilgili bir açıklama geldi. Binance yaptığı açıklamada sunduğu bölgesel hizmetleri durdurmak gibi bir niyeti olmadığını söyledi.
Binance sözcülerinden biri bu durumun yasal ayağıyla ilgili Coindesk’e bazı açıklamalarda bulundu ve bu platformu yasalara uygun şekilde kullanma “sorumluluğunun tamamen kullanıcıya ait olduğunu” söyledi. Ancak bu sözcü İran özelinde bir yorum yapmadı.
İranlı anonim kaynaklardan biri riyal kullanarak kripto para satmanın/almanın yasak olduğunu ancak insanların bu ticareti hala yüz yüze yapmaya devam ettiklerini söyledi. Bu kişiye İran’daki kripto para kullanıcılarının mevcut atmosferle ilgili ne düşündükleri soruldu ve kendisi bu soruyu tek kelimeyle yanıtladı:
“Belirsizlik.”
Kripto Milliyetçiliği
İran’da son birkaç aydır yaşanan gelişmeler aslında biraz şaşırtıcı çünkü bundan daha bir sene öncesine kadar İran’ın blockchain alanında en çok gelişme kaydedecek ülkeler arasında olduğunu düşünülüyordu. Hatta 2017 yılında bir anket yapılmış, bu ankete katılan İranlıların büyük bir kısmı İran hükümetinin kripto para sektörünü destekleyeceğini düşündüğünü belirtmişti.
Geçen seneyi bir kenara bırakalım, bundan birkaç ay öncesine gitsek bile aradaki farkı görebiliyoruz. Şubat 2018 civarlarında ülkedeki Blockchain bazlı startuplar, hükümet yetkilileriyle işbirliği yapabiliyor, yasal düzenleme kuruluşlarıyla birlikte çalışabiliyordu.
Yine aynı anda ülkenin Bilgi ve Komünikasyon Teknolojileri Bakanı Azari Jahromi, ulusal bir kripto para projesiyle ilgili açıklamalarda bulunmuştu. Majidyar’a göre Başkan Ruhani “ayrı bir finans sistemi” oluşturma fikrine hala olumlu bakıyor.
Bilindiği üzere şu anda dünya çapındaki pek çok hükümet yetkilisi, banka yetkilisi vb. önemli olan şeyin kripto para değil Blockchain olduğunu söylüyor. Bazı uzmanlara göre Ruhani ve Jahromi gibi isimler de aslında kripto para sektörünü değil Blockchain teknolojisini geliştirmek istiyorlar.
Şu anda pek çok uluslararası banka İranlı vatandaşlara hizmet sunmuyor, belki de ‘sunamıyor’. Majidyar’a göre de hükümetin kripto para sektörüne uyguladığı sansürler ilerleyen zamanlarda daha da katılaabilir.
Ancak İran’daki kripto para yatırımcıları her ne kadar mevcut atmosferle ilgili endişelere sahip olsalar da umutlarını kaybetmiş değiller. Bazı yatırımcılar riyal karşılığında kripto para satmaya/almaya devam ediyor.
