Vay Anam Vay: Bitcoin, Ethereum, Vergi, Çin, NFT
Vay Anam Vay, Neler Dönmüş Satoshi ya? serimizin üçüncü yazısındayız. Bu seferki yazı, “Neler dönmüş?” sorusundan ziyade “Neler dönüyor?” sorusunu yanıtlıyor çünkü yazı boyunca üstünde durduğumuz konuların hepsi, an itibarıyla gerçekleşmeye devam ediyor.
Bu hafta hem yerli hem global gündemi meşgul eden birçok olay yaşandı. MicroStrategy yine Bitcoin aldı, ABD’li senatör bitcoin hakkında konuştu, Fed Başkanı enflasyon politikasını yorumladı, ABD işsizlik rakamlarını açıkladı… Fakat bu hafta, piyasadaki bu gelişmeler yerine; etkisini biraz daha uzun süre hissedebileceğimizi düşündüğümüz bazı trendlerin üstünde durduk.
Türkiye’deki kripto para regülasyonlarını, Ethereum ağında yaşanan güncel gelişmeleri, Çin’deki madencileri ve NFT dünyasına kabaca bir göz atacağız.
Türkiye’ye Bitcoin vergisi mi geliyor?
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 1 Mart günü “Kripto paralarla ilgili dünya genelinde oluşan kaygıları biz de paylaşıyoruz.” dedi, Türkiye’de kripto paralarla ilgili yaşanan gelişmelerin “yakından takip edildiğini” açıkladı. Açıklamanın kendisi; vergi ve regülasyon sorularına yol açmışken Türkiye’deki güncel durumu bir özetleyelim.
Türkiye, henüz hakkında bir tanımlama yapmadığı kripto paraların alımına, satımına, takasına veya değer artışına ilişkin kapsamlı bir mevzuat hazırlamadı. Tanımlamadaki bu eksiklik nedeniyle:
“Alım ve satım işlemleri sonucu elde edilen gelirin nasıl vergiye tabi tutulacağı tespit edilememektedir. Maliye Bakanlığının, kripto para ile ilgili Gelir Vergisi Kanununda düzeltme veya kripto paranın Türkiye’de ne olarak tanımlanacağı (emtia, para, ayni mail, menkul sermaye, ödeme aracı) konusu üzerinde inceleme yaparak açıklık getirmesi gerekmektedir.” [1]
Maliye Bakanlığı, Merkez Bankası ve Sermaye Piyasası Kurulu, tanımlama konusunda 2017’de ortak bir çalışma yürütmüştü. SPK, o tarihte Bitcoin’i menkul kıymettense emtia olarak tanımlamaya daha yakındı ve bu tutum, dönemin Gelir İdaresi başkanı Adnan Ertürk tarafından destekleniyordu.[2]
APara’nın bu haftaki özel haberinde, kripto paraların “kripto varlık” olarak tanımlanabileceği öne sürüldü. Fakat bu konuya ilişkin belirsizlik hala giderilmiş değil. Olası senaryoları ise yine bu hafta Dr. Alara Efsun Yazıcıoğlu ele aldı.
Ethereum temmuz sıcağına hazırlanıyor
Ethereum tarihinin en büyük güncellemelerinden biri olan Ethereum Improvement Proposal 1559 (EIP-1559), Temmuz 2021 tarihinde hayata geçebilir. Cuma günü gerçekleştirilen All Core Developers toplantısında, EIP-1559 dahil olmak üzere en az 6 farklı EIP tasarısının London hard fork’una dahil edilebileceği açıklandı.
Geliştiriciler ve kullanıcılar, EIP-1559 ile gelmesi beklenen BASEFEE mekanizmasına umutla bakıyor. Bu mekanizma; kullanıcının ödediği işlem ücretinin yanmasına sebep olacak. Müsaadenizle biraz kelime oyunu yapıp, işlem ücretinin temmuz sıcağıyla yanacağını söylemek istiyoruz.
Madenciler, şubat ayında 1.3 milyar dolar para kazandılar ve bu paranın %50’si işlem ücretlerinden geldi. Bu yüzden onlar, EIP-1559 fikrine geliştiriciler veya kullanıcılar kadar sıcak bakmıyor. Spesifik olmak gerekirse, bu fikre sıcak bakmayan madenciler Ethereum ağındaki hash oranının %60’ını kontrol ediyor.
Madenciler en kötü senaryoda, %51 saldırısına girişmeyi deneyebilir. Fakat bu, ‘duygusal sebeplerle’ muhtemel görünmüyor.[3]
İç Moğolistan’da göç başladı
Çin’in kuzeyindeki özerk bir bölge olan İç Moğolistan’ın iklimi, soğuk ve kurudur. Bölge kömür madeni bakımından zengindir. Elektrik ucuzdur. Bölge, bu yönleriyle Bitcoin madencilerinin en sevdiği yerlerden biridir. O kadar ki, Cambridge Alternatif Finans Merkezi; Eylül 2019-Nisan 2020 tarihleri arasında Bitcoin ağındaki toplam hash oranının %7,71’inin İç Moğolistan’dan geldiğini ortaya koymuştur.
Bölgedeki kömür yakıtlı enerji santralleri, hava kirliliğine yol açıyor. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, 2019 yılında Çin’in karbon emisyonundaki artışın 2030’a dek yarı yarıya düşürüleceğini açıkladı. Hidroelektrik ağırlıklı bölgeler bu hedefe uyum sağlarken, İç Moğolistan merkezi hükümetin koyduğu kriterlere uyum sağlayamıyordu. [4]
Yetkililer, bölgedeki yakıt tüketimini azaltmak istiyorlar. Gelişim ve Reform Komisyonu, bunun için bölgede madencilik yapmayı yasaklamayı önerdi. [5] Yerel haber kaynaklarına göre İç Moğolistanlı madenciler, şimdiden Sichuan gibi hidroelektrik kullanımının yaygın olduğu bölgelere göç etmeye başladı.[6]
Madencilik sektörünü nasıl etkileyeceği belli olmayan kararın, çevre içinse olumlu sonuçlar doğurması mümkün.
Marjinal bizmişiz
Bazı insanlar, kripto paraların yıllarca kahve almak, araba almak, ev satmak için kullanılmasını bekledi. Kripto paraları ana akıma taşıyan şey meğer bunlar değil, sanatmış.
Injective Protocol adlı bir şirket, New York’taki Taglialatella adlı bir galeriden orijinal bir Banksy eseri satın aldı. “Morons” adlı 95.000 dolarlık eser, pazartesi günü canlı yayında yakıldı, daha sonra bir non-fungible token’a (NFT) dönüştürüldü.
Şirket yöneticisi Mirza Uddin, niye böyle bir şey yaptıkları sorusuna “NFT’lerin çok şey vadettiğine ve sanatın blockchain sayesinde daha çeşitli bir şekilde ifade edilebileceğine inanıyoruz.” dedi. Neden bir Banksy eseri seçildiği sorusuna, Banksy’nin geçmişte kendini imha eden bir eserine atıfta bulunularak yanıt verildi.
Bu yetmedi, Jack Dorsey, Twitter’da atılmış ilk tweeti Ethereum tabanlı bir non-fungible token’a (NFT) dönüştürüp açık artırmaya çıkardı. Şimdilik gelen en yüksek teklif 236,7 Ether (2.836.376 lira).
Coin Metrics kurucusu Nic Carter’a göre NFT’lerin bu kadar popülerleşmesi, yok yere değil. “Biricik” olan bu tokenların kime ait olduğu, orijinal olup olmadığı kolaylıkla kontrol edilebiliyor ve sahteciliğin önüne geçilebiliyor.[7]
İnsanlar, NFT’ler ortaya çıkmadan önce de biricik şeylere sahip olmak istiyordu. Bu ‘sahiplik’; artık daha önce hiç olmadığı şekilde, dijital bir şekilde kanıtlanabiliyor. Yenilik, başlı başına başarı getirmese de NFT’ler şimdilik ana akıma girme konusunda başarı elde etmiş gibi görünüyor.
Yukarıda sıralanmış tüm bu konu başlıkları hakkında çok daha detaylı bir yorum yapmak mümkün. Fakat “kabaca bir bakış atacağımızı” söylemiştik. Bu hafta dönen, bunlardı Satoshi.
[1] Kaplanhan, Fatih. (2018). Kripto Paranın Türk Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi “Bitcoin Örneği”.
[2] Habertürk (2017), “Maliye Bakanlığı, SPK, Merkez Bankası Bitcoin’i gözaltına aldı”, https://goo.gl/6UV41x, (06.03.2021)
[3] CoinDesk (2021), “Ethereum’s EIP 1559 Fee Market Overhaul Greenlit For July”, https://bit.ly/3v241aM, (06.03.2021)
[4] People’s Daily (2020), “Inner Mongolia’s Energy Consumption ‘double countrol’ is not effective”, https://bit.ly/2OpOVv2, (06.03.2021)
[5] Forkast News (2021), “China’s bitcoin miners flee Inner Mongolia ahead of crypto mining ban”, https://bit.ly/3kQEBZl, (06.03.2021)
[6] HaimaNews (2021), “Inner Mongolia plans to withdraw cryptocurrency mining. What is the impact of carbon neutralization commitment on mining?”, https://bit.ly/3kRA1dm, (06.03.2021)
[7] OnTheBrink (2021), “Weekly Roundup 03/05/21 (GBTC discounted, Private Blockchains are Back, the Last Cycle?)”, https://bit.ly/2OpSod2, (06.03.2021)
