EIP 1559 Nedir, Ethereum Fiyatı Bu Sayede Yükselir mi?
Ethereum için özel olarak geliştirilen EIP-1559 nedir? EIP-1559 Ether fiyatı üstünde bir etkiye sahip olacak mı ve Ethereum’un parasal politikasını etkileyecek mi? Ethereum ağında işlem ücretlerini azaltacak mı veya nasıl azaltacak? EIP-1559 Ethereum’u deflasyonist yapabilir mi? Bütün soruların cevabını bu yazı ile vermeden, öncelikle EIP ne demek bundan bahsetmek gerekir.
EIP nedir, ne amaçla hazırlanır?
EIP, Ethereum Improvement Proposal’ın kısaltmasıdır. EIP’ler Ethereum için önerilen geliştirmelere verilen temel addır. Bu geliştirmeler Ethereum geliştiricileri tarafından önerilir ve eğer çoğunluk tarafından uygun görülürse Ethereum ağında hayata geçirilir. Bu tip geliştirme modeli Bitcoin’de de mevcuttur ve bunlara BIP (Bitcoin Improvement Proposal) denir. Merkeziyetsiz ağlar bu tip önermeler ile geliştirilmektedir.
Toplamda dört farklı EIP vardır
EIP’ler Core, Networking, Interface ve ERC olarak 4’e ayrılır. Örneğin ERC-20 olarak belirlenen ve Ethereum üzerinde yeni tokenler yaratmaya sebep olan güncelleme bir EIP’tir. NFT olarak bilinen Non-Fungible Token’ler ERC-721 ile Ethereum’a eklenmiştir. EIP-1559 da tıpkı bunlar gibi Ethereum için önerilen “fee-burn proposal” olarak geçer.
İşlem ücreti nedir, nasıl bir mekanizması vardır?
EIP-1559’a geçmeden, öncelikle Ethereum ağındaki transfer ücretleri mekanizmasını bilmek gerekir. Ethereum ağında tıpkı Bitcoin’de olduğu gibi transferleri onaylamak için madencilere belli bir miktarda ücret verilir. Bu ücret mekanizması açık artırmaya benzer. Bu açık artırma Ethereum ağındaki işlemleri onaylamak için gereken “Gas” ile olmaktadır.
Varsayalım ki, bir blok içerisine 10 adet transfer sığıyor. 10 adet transfer de 50 Gwei Gas ödemiş ve bloğun onaylanmasını bekliyor olsun. Bu şekilde beklerken 11. transfer ortaya çıkıyor ve işinin acele olduğunu söyleyerek işleminin ilk blokta onaylanması için 51 Gwei veriyor. İşte bu durumda 10 bekleyen işlemden birisi o bloktan çıkarılır ve bir sonraki blokta onaylanmayı bekler.
Metamask gibi cüzdanlar da işte bu modele göre size bir Fee tahmini çıkarırlar. Eğer Fast’ı (Hızlı) seçerseniz, onaylanacak ilk bloğa girebilecek miktardaki Gas Fee’yi size hesaplayarak verir. Slow’u (Yavaş) seçerseniz transferiniz ilk bloklarda değil çok sonraki bloklarda onaylanır.
Parayı veren düdüğü çalıyor
Ethereum ağındaki bu mekanizma bir çok sorunu beraberinde getirmektedir. Bunların başında fahiş miktardaki Fee ücretleri gelmektedir. Özellikle DeFi ile birlikte hızlı al/sat yapmak isteyenler işlemlerini en hızlı şekilde onaylamak için yüksek miktarda Fee ödeme yapmaktadırlar. Bu da zaman zaman Ethereum ağında ciddi miktarda Fee ödenmesine ve Fee patlamalarına sebep olmaktadır.
Artan Fee ücretlerinden dolayı Ethereum ağına fazla miktarda Fee vermek istemeyenler düşük Gas ücreti ile işlem yapmaktadır. Bu durum da işlemlerin onaylanmasını bir hayli geciktirmektedir ve Ethereum ağını kullanıcı dostu olmaktan çıkarmaktadır.
İşte EIP-1559 bu sorunları çözmek için Vitalik Buterin tarafından 2019’da önerilmiştir. EIP-1559’un hedefleri arasında 4 madde yer almaktadır.
- Cüzdanların transfer ücretlerini daha makul hesaplamasını sağlamak.
- Ağda yapılacak transfer onay gecikmelerinin önüne geçmek.
- Ethereum ağını daha kullanıcı dostu yapmak.
- Ethereum ağında artan aktiviteye bağlı olarak arz ayarlaması yapmak.
Bu sorunlar nasıl çözülecek?
Blok başına Gas kapasitesi artırımı
Ethereum’da her bir blok 12.5 Milyon Gas kapasitesine sahiptir. Şu anki uygulanan sistemde yukarıda bahsettiğim gibi her bloğun belli bir kapasitesi vardır ve işlemini hızlı bir şekilde onaylatmak isteyen fazla Gas vererek düşük Gas verenleri daha sonraki bloklara itip beklemelerine neden olmaktadır.
EIP-1559 Ethereum ağının yoğun olduğu zamanlarda her bir bloğun 12.5 Milyon Gas yerine 25 milyon Gas kapasitesine çıkarılmasına neden olacak. Böylelikle herbir blok çok daha fazla transferi içerebilecek. Ağ kullanımı azaldığında her blok tekrardan 12.5 Milyon Gas kapasitesine dönerek Ethereum ağ büyüklüğünün aşırı artmasını önleyecek.
Base-Fee Konsepti
EIP-1559 aynı zamanda yepyeni bir Fee konsepti olan “BASE FEE” yi getirecek. Base fee, bir transferin blokta onaylanabilmesi için gerekli olan minimum ücrettir. Bu minimum ücret HER BLOKTA ayrı ayrı hesaplanan ve Ethereum ağının kullanım yoğunluğuna göre artıp azalacak olan ve blok onaylandıktan sonra YAKILACAK olan ücrettir. Yanlış duymadınız. Bu ücret madencilere gitmeyecek ve yakılacak.
MinerTip
EIP-1559 madencilerin BASE FEE’yi alamamasından ötürü yeni bir sistem olan “Miner Tip”i de getirecek. Miner Tip, Base Fee’den ayrı olarak madencilere transferinin hemen onaylanmasını isteyen kişi tarafından ödenecek olan bahşiştir. Böylelikle hızlı yapılmak istenen işlemler diğer ödemeler ile yarışmalı rekabete girmek yerine direkt madencilere verilecek bahşişler ile bloklara kazılacak.
Böylelikle EIP-1559 ile cüzdanlar da her blok için ayrı ayrı hesaplanan “Base Fee” ye göre ücret isteyecekler ve blok için gerekli minimum ücret, transferin yapılması için en uygun miktar olacaktır. Bundan dolayı Ethereum ağında yapılan işlem ücretleri daha fazla kullanıcı dostu olacak ve ağın yoğun olduğu zamanlarda ortaya çıkacak Fee patlamaları engellenecektir
Ethereum’un fiyatı ve parasal politikası bundan etkilenir mi?
- Ethereum’daki halihazır modele göre madenciler hem kazdıkları blok ödüllerini hem de onayladıkları transfer ücretlerini alırlar. EIP-1559 ile birlikte madenciler sadece kazdıkları blok ödüllerini ve yukarıda bahsettiğim acil transferler için ödenen “Miner Tip”leri alacaklar. Böylelikle Ethereum çıkarmak çok daha zorlaşacak.
- Her blok için belirlenen “Base Fee” her ne şartta olursa olsun yakılacak. Böylelikle Ethereum ağının yoğun kullanıldığı zamanlarda artan Base Fee miktarı eğer blok ödülünü geçerse, Ethereum ağındaki arz azalmış olacak.
EIP-1559 ile birlikte yukarıdaki gelişmelerin olması dahilinde Ethereum çıkarmak çok daha zorlaşacağı gibi, Ethereum arzı da azalacak. Böylelikle Ethereum EIP-1559 ile birlikte daha ölçeklenebilir, daha ucuz transferlere imkan tanıyan, daha kullanıcı dostu ve en önemlisi deflasyonist olacak.
Ethereum’un çıkarılması zorlaştıkça, BaseFee’ler yakıldıkça Ethereum fiyatı çok daha yukarılara tırmanabilecektir. Halihazırda ETH 2.0’a tam geçiş ile birlikte azalan enflasyonun yerini belki de deflasyon alacak.
EIP-1559 ne zaman gelecek?
EIP-1559 aslında kağıt üzerinde tamamlansa da madenciler EIP- 1559’un çıkması için gönülsüzler. Çünkü madenciler Ethereum ağında işlem ücretleri için ciddi miktarlar kazanmaktadır.
EIP-1559 Ethereum 2.0’a da aynı şekilde uygulanabilecektir. Tek fark madenciler yerine Stake edilen Ethereumlar ödüllendirilmiş olacak.
EIP-1559’un geliş tarihi muhtemelen ETH 1.0’ın ETH 2.0’a Shard olacağı “Berlin Hard Fork” zamanı olacaktır. Berlin Hard Fork’unun tarihi kesin olarak bilinmese de 2021 bu çok önemli güncelleme için muhtemel yıl olacaktır.
*Güncelleme: EIP-1559 önerisinin, Londra Hard Fork’unda hayata geçmesi bekleniyor. Bankless ekibi, güncellemenin Temmuz 2021’de hazır olabileceğini açıkladı.