Ethereum Kurucusu Vitalik Buterin Bu Olmazsa Kriz Kaçınılmaz Dedi!

Vitalik Buterin, “Balance of Power” yazısında gücün aşırı yoğunlaşmasının toplumsal riskler yarattığını belirtirken, çözümün merkeziyetsiz yapıların güçlendirilmesinde olduğunu savundu.

Ethereum’un kurucu ortağı, kaleme aldığı kapsamlı değerlendirmede modern dünyada ilerleme isteği ile büyük güç odaklarına duyulan korku arasındaki çelişkiye dikkat çekti. Buterin’e göre toplumlar bir yandan büyük şirketlerin sunduğu ürün ve hizmetlerden faydalanmak isterken, diğer yandan tekelleşme, devlet gücünün aşırı genişlemesi ve kontrolsüz kitle hareketleri gibi risklerden endişe ediyor.

Buterin bu üç büyük güç odağını “büyük şirketler, büyük devletler ve büyük kitleler” olarak tanımlarken, tarih boyunca bu unsurlar arasında doğal bir denge bulunduğunu ancak günümüzde teknolojik gelişmelerin bu dengeyi zayıflattığını ifade etti. Özellikle ölçek ekonomilerinin hızlanması ve otomasyonun artması, gücün giderek daha az sayıda aktörde toplanmasına yol açıyor.

Çözüm: Yayılım ve merkeziyetsizleşme

Vitalik Buterin’e göre bu sorunun çözümü, gücü merkezileştirmek yerine bilgi, teknoloji ve kontrolün daha geniş bir alana yayılmasını sağlamak. Bu noktada açık kaynak yazılımlar, copyleft lisansları, rekabeti artıran düzenlemeler ve çalışan hareketliliğini teşvik eden politikalar öne çıkıyor. Buterin ayrıca, mevcut sistemlerle izin almadan uyumlu çalışabilen alternatif çözümler geliştirilmesini ifade eden adversarial interoperability yaklaşımını da kritik görüyor.

Ethereum ve Lido örneği

Buterin, kripto dünyasından somut bir örnek olarak Ethereum ekosistemindeki Lido’yu gösterdi. Lido’nun stake edilen ETH arzının yaklaşık yüzde 24’ünü kontrol etmesine rağmen, çok sayıda operatör ve DAO yapısı sayesinde tek bir aktör gibi hareket etmemesinin endişeleri azalttığını belirtti.

Yazının sonunda Buterin, projelerin yalnızca iş modellerini değil, aynı zamanda merkeziyetsizleşme modellerini de tasarlaması gerektiğini vurguladı. Ona göre kalıcı ve sağlıklı bir ilerleme, gücü başkaları üzerinde kurmaktan değil, başkalarını güçlendirmekten geçiyor.