Kripto Para Fiyatlarının İç Yüzüne Dair Her Şey

Dalgalı seyriyle tanınan kripto para, para biriminin felsefesine dair bakış açımızı değiştirdi. Değer ve fiyat denen kavramların kökeni başkalaşarak ekonominin içerisinde yeni bir segment açılmasına sebep oldu. Kripto paraların fiyatlarının işleyişi, bildiğimiz paradan farkları ve gelecekte izleyeceği rotaya dair bilgileri bu makalede topladık. 

İtibari (Fiat) Paraya Karşı Kripto Para

Kripto paralar ile alışageldiğimiz itibari paraların benzerlikleri, farklarına oranla çok daha azdır. Her iki para tipi de değerini bir emtiadan (örn. altın) almazlar, fiyatları buna göre belirlenmez. Her iki para birimi mal ve hizmetler karşılığında takas edilebilir veya yatırım aracı olarak saklanabilir. Benzerlikleri nihayetinde bu kadarla sınırlıdır denilebilir. 

Kripto paranın itibari paradan farklı olduğu yönler, onu bu kadar sansasyonel ve önemli kılmıştır. İtibari paralar, ait oldukları devletler tarafından desteklenirler ve bu devletlerle kabul gören yasal ödeme aracıdırlar. Devlet, bu paranın değerli olduğunu ilan ettiği için para, kendi değerini kazanır. İki kişi kendi aralarında alışverişte bulunacakları zaman, devletin bu ilanına güvenirler. Dünyadaki devletlerin ve yerel yönetimlerin çoğunluğu itibari para sistemini kullanmaktadırlar. Merkez bankaları, devletin içerisinde dolaşan paradan sorumludur. Para rezervlerini ve para arzını kontrol eden merkez bankaları, dolaylı yoldan enflasyonun da kontrolünden sorumludur. 

Kripto paralar ise tüm bu bahsettiklerimizin tam tersidir. Hiçbir devlet, yönetim, işletme veya kişi tarafından kontrol edilmezler. Üretim ve tüketimleri yalnızca kullanıcının isteğine amadedir ve yalnızca dijital yollardan yapılır. Kripto paraların arzı sınırlıdır, yani yalnızca sınırlı sayıda kripto para vardır. Bu da kripto paranın enflasyon sebebiyle devalüasyona uğramasını imkansız hale getirmektedir. 

Kripto Para Dalgası ve Dalgalanması

Kripto paralar, fiyatlarındaki dalgalı seyirle isimlerini duyurmuşlardır. Bunun temel sebebi, kripto piyasasının hala olgunlaşmamış olmasıdır. Dünyada hala sektörle içli dışlı olmak bir yana, ‘kripto para’ kavramından haberdar olmayan insanlar çoktur. 

Olgunlaşmamış piyasaların dalgalı olmasına sebebiyet veren birçok faktör vardır.
Bunlardan ilki, sınırlı likiditedir. Daha oturmuş, gelenekselleşmiş piyasalarla (örn. forex) karşılaştırıldığında yeni piyasaların likiditesi çok daha düşüktür. Dünyadaki tüm paraların değerinin toplamda 90 trilyon dolar iken kripto para piyasasının toplam kapasitesi 250 milyar dolardır. Kripto para piyasasının, tüm dünyanın toplam para rezervinden %3600 daha ufak olduğu düşünülürse, bu yeni piyasanın büyük resimdeki yeri daha iyi anlaşılabilir. Günlük kripto para ticaret hacmi 14 milyar dolar iken günlük forex ticaret hacmi 5 trilyon dolara yakındır. Forex piyasasında alış ve satış rakamları arasındaki fark yalnızca birkaç peni iken kripto para piyasasında bu fark birkaç doları bulabilir. Verilen bilgiler kripto para piyasasının ne denli ufak olduğunu kanıtlamaktadır. Özünde, piyasanın büyümek için verdiği çaba ve diğer piyasalarla yaşadığı çekişme onu bu denli dalgalı hale getirmektedir. 

Kripto para piyasasına her gün yeni oyuncular, yeni ilgililer girmektedir. 2018 yılının başında kripto para borsalarının çoğu, günde 100.000 kullanıcıyı bünyelerine dahil ettiklerini açıklamışlardı. Piyasaya yeni giren, işin acemisi olan kimseler fiyat artışlarına ve düşüşlerine karşı çok daha reaktif olacaklardır. Artışlarda heyecanlanarak düşüşlerde panikle hareket edecek olan bu kişiler de piyasayı dengesiz hale getirmektedir. Yani, yine kripto para piyasasının olgunluğuna ulaşmamış bir piyasa olmasından kaynaklanmaktadır. 

Son olarak, olgunlaşmamış piyasalar ne yazık ki fiyat manipülasyonlarına maruz kalabilirler. Merkezi borsalar kripto para işlemlerinin büyük çoğunluğunu gerçekleştirirler. Bu nedenle kripto para fiyatlarını manipüle ederek kendi menfaatleri için kâr elde etmeleri oldukça kolaydır. Sadece fiyatları yayınlayan tabelalarda oynama yaparak kullanıcıları alışa veya satışa teşvik edebilirler. Az önce bahsettiğimiz piyasaya yeni giren kimselerin reaktif davranışları da göz önünde bulundurulursa, manipülasyonun etkileri katlanarak artabilir. Üstelik, regülasyonlara tabi bir piyasa olmadığı için, fiyat manipülasyonu yapıldığını kanıtlamak ve hukuken hak aramak herhangi bir sonuç doğurmaz. 

Ayrıca, merkezi bankalar bünyelerinde yüksek miktarda kripto para bulundururlar. Sineklerin ışığa çekilmesi gibi hackerlar da bu sebeple borsalara çekilirler ve saldırılar sonucunda koinlerin kaybedilmesi de fiyatlarda oynama yaşanmasına sebep olabilir. 

Kripto Para Fiyatlarını Belirleyen Faktörler

Basit gibi gelse de arz ve talep, kripto para fiyatlarındaki en belirleyici faktördür. Bu aslında ekonomi biliminin bir prensibidir. Eğer bir kripto paranın sunduğu token arzı yüksek ama yatırımcılardan gördüğü talep düşükse, satılabilmesi adına fiyatı düşecektir. Tersine, eğer bir kripto paranın token arzı düşük ama yatırımcılardan gördüğü talep yüksekse, az bulunur hale geleceği için fiyatı yükselecektir. Bu nadir bulunurluk durumu, yıllar önceden bu yana Bitcoin’in fiyatının yükselmesinin ardındaki sebeptir. Talep yıllar içinde artmasına rağmen Bitcoin’in arzı 21 milyonu geçmeyecek şekilde tasarlanmıştır. Bu nedenle fiyatı da yıllar içerisinde artmıştır. 

Medyanın ve kamuoyu fikrinin de fiyatlar üzerinde belli bir etkisi vardır. Bir token veya bir platform, halktan olumsuz bir tepkiyle karşılaşırsa, fiyatı muhakkak düşecektir. Tam tersine, eğer bir token veya platform yapıcı bir medya stratejisi izleyerek kendi hakkında olumlu algı oluşturursa, fiyatı muhakkak yükselecektir. Aslında bu, piyasaya yeni giren kimselerin piyasayı en çok etkileyenler olması ile aynı durumdur. Duygusal değişim ve çabuk galeyana gelmek, fiyatları da bu duygusal atlı karıncadan geçirtir. 

Kripto paranın fiyatını belirleyen bir başka faktör ise tokenin kullanışlı olup olmadığıdır. Bu noktada, tokenin altyapısında kullandığı blockchain de önemlidir. Eğer bir tokenin madenciliğini yapmak zorsa, bu tokenin arzının üretimi yavaşlayacaktır. Tokene dair talebin arttığı bir dönemde bu yavaşlama, değer artışına sebep olacaktır. 

Kripto Para Fiyatlarındaki Değişimler

Kripto paraların anası sayılan Bitcoin’in geçtiğimiz yıl olan 2018’deki değişimini izlemek ve yorumlamak, genel anlamda kripto para sektörünün gidişatına dair doğru ve kullanışlı bilgiler verecektir. 

2017 yılına 1000 doların altında başlayan Bitcoin, Çin’in, kripto para borsalarına soruşturmalar başlatacağını duyurmasıyla birlikte daha da düşüş yaşadı. O dönemde Bitcoin ticaretinin büyük çoğunluğu Çin’de yapılıyordu, bu nedenle Bitcoin fiyatı 775 dolara dek düştü. Ticaret hacmi ise 15 milyar dolar civarında seyrediyordu. 

Mart ayına dek 1000 doların hemen üzerine yeniden tırmanmayı başaran Bitcoin ne yazık ki Amerika Birleşik Devletleri Menkul Kıymetler ve Borsalar Komisyonu’nun bir Bitcoin ETF işlemini engellemesiyle yeniden 1000 doların altına düştü. Piyasanın ticaret hacmi iki günde toplam 5 milyar dolar kaybetti. 

Ardından Nisan ayında Japonya’nın Bitcoin’in yasal olduğunu duyurmasıyla birlikte fiyatlar yeniden 1000 doların üzerine fırladı. Toplam ticaret hacmi o dönemde yaklaşık 26 milyar dolar civarındaydı. 

Nisan ayından Temmuz Bitcoin fiyatları azimle 3000 doların üzerine çıktı. Toplam ticaret hacmi 100 milyar dolardan bile daha fazlaydı. Fakat Temmuz ortasında Bitcoin/Bitcoin Cash forku uygulamaya kondu. Kullanıcılar arasında tartışmalara sebep olan bu durum, fiyatların birkaç gün içerisinde 2000 doların altına çakılmasına sebep oldu. Bu çakılmanın etkileri uzun sürmedi. Ağustos ayının sonlarına gelindiğinde Bitcoin neredeyse 5000 dolara ulaşmış, ticaret hacmi de 170 milyar doları bulmuştu. 

Fakat Eylül ayında Çin, ICO’ları yasakladı. Bu hamlenin piyasa üzerindeki etkisi beklenenden daha az oldu. Bitcoin Eylül ortasına dek 3300 dolara dek düşse de ayın sonlarına ulaşıldığında çoktan 4000 doları geçmişti. Toplam ticaret hacmi, fiyattan bile daha az etkilenmiş, 150 milyar dolar civarında seyretmekteydi. 

Bu noktadan itibaren Bitcoin fiyatları hızını aldı, kendine uygun bir ivme buldu. 2017 yılının Ekim ayında 6000 doları aşan Bitcoin, Kasım ayında 10.000 dolar çizgisinin hemen altında konumlandı. Aralık ayında 20.000 doları görse de yılı 15.000 dolar ile bitiren Bitcoin için fena bir yıl olmamıştı. Ticaret hacmi olarak yılı 235 milyar dolarla kapattı. 

2018 yılının Ocak ayının sonlarına gelindiğinde Bitcoin yeniden 10.000 dolar sınırına dek düşmüştü, hatta Şubat ayında 6000 doları gördü. 

Şubat ayında 11.000 dolar ile Bitcoin’in azmine tanık olduk. Ticaret hacmi bu dönemde 500 milyar dolar ile harika bir geri dönüş yapmıştı. 

O dönemden bu yana medyanın ve regülasyonların etkisiyle Bitcoin dalgalı bir seyirde devam ediyor. Google’ın kripto para reklamlarını yasaklaması ve bazı ülkelerin kripto paraları hukuki çerçeveye sığdırma çabaları gibi kullanıcıların karar mekanizmalarını etkileyen haberler sebebiyle Bitcoin rayına oturamıyor. Bazen kısa süreli çıkışlar, bazen kısa süreli inişler yaşayarak ilerliyor.

Yıllık analiz yapmak, aslında bir sektörün piyasasının durumunu anlamak için kullanabileceğiniz en iyi yöntemlerden biridir. Bitcoin vasıtasıyla yapılan bu çalışmada alınan duyumların, yaşanan olayların, kişilerin kararlarının aslında dünya çapında ve net bir etkiyle kendini manifesto ettiğini görüyoruz. 

Kripto Para Fiyat Analizleri Doğru Mu? 

Ne bilindik piyasalarda ne de yeni piyasalarda yapılan öngörüler ve tahminlerin garantisi yoktur. Gelecek, ne yazık ki bir ekonominin ekosisteminde bir sistir. 

Kripto para yorumcuları, özellikle geçtiğimiz aylarda yaptıkları tahminlerde pek başarılı olamadılar zira ya alt ya da üst uçta kalan fiyat aralıklarının yaşanacağını tahmin ettiler. Durum, gözlediğimiz gibi, tam olarak bu yönde gitmedi. John McAfee ve Jim Cramer gibi tanınan isimler, Bitcoin’in 1 milyon dolar seviyesinin de üzerine çıkacağını iddia etmişlerdi. Başka isimler iddialarında daha gerçekçi, daha alçakgönüllü oldular. Fundstrat yönetici ortağı ve eski JPMorgan yöneticisi Tom Lee, 2018 yılının sonunda BTC’nin 25.000 dolar olacağını söylemiş; ardından 2025 yılına dek ise 225.000 doları bulacağını düşündüğünü eklemişti. Fundstrat’ten bir başka isim Robert Sluymer, Bitcoin’in 7000 doları görürse şanslı sayılacağını söylemişti. Bitcoin Foundation yöneticisi Llew Claasen ise Bitcoin’in rahatça 40.000 doları göreceğini savunmuştu. 

Herhangi bir kripto paraya dair yapılan fiyat tahminlerine ve öngörülerine her zaman şüpheci yaklaşmakta fayda vardır. Sektöre tamamen hakim olan ve kesin tespitte bulunabilen kimse yoktur. Yine de, tedbirli olmak isteyen kripto para taraftarlarının dikkat edebileceği birkaç etken vardır. Bu etkenler kripto para fiyatlarında mutlaka bir değişime yol açarlar ve piyasanın oynamasına sebep olurlar.

• Kripto para sektörünü domine eden piyasalara getirilen regülasyonlar ve bu regülasyonların kapsamı
• Gelecek aylar ve yıllarda kripto para adaptasyonunun ne kadar artacağı
• Kripto para vadeli piyasalarının büyüme oranı
• Tokenlerin ne kadar kullanışlı olduğu ve arkalarındaki teknolojinin gerçek hayattaki problemlere çözüm sunup sunamadığı

gibi etkenler kripto para piyasalarında oynamalara sebep olurlar. Bu etkenlere dair bir duyum aldığınızda gözünüzü dört açmanız ve tetikte olmanız sizin yararınızadır.