Blockchain Teknolojisi Nedir? Kullanım Alanları Nelerdir?
Hayatımızın birçok noktasında kullanılan blockchain teknolojisi, gün geçtikçe popülerleşmeye devam ediyor. Bu yazımızda sizin için “Blockchain teknolojisi nedir?” ,”Ne zaman hayatımıza girdi?”, “Hangi alanlarda kullanılır?” sorularının yanıtlarını derledik.
Kripto para ekosisteminin gelişmesi ve küreselleşmesi ile blockchain teknolojisine olan ilgi de artmaya başlamıştır. Ekosistemin nasıl işlediğini anlayabilmek için öncelikle blockchain teknolojisini anlamak gerekir. Blockchain; dağıtık, şeffaf, değiştirilemez ve güvenli veri yapıları sağlayan teknolojiler bütünüdür. Temel olarak teknoloji, eşler arası onaya dayalı ve şifrelenerek çalışan bir veritabanı oluşturmaktadır. (Blockchain teknolojisi hakkında daha fazla detaylı bilgi sahibi olmak isteyen okuyucularımız bu yazıyı okuyabilirler.)
Blockchain teknolojisi, Bitcoin’in çıkışı ile anılsa da tarihi Bitcoin’den daha öncelere dayanmaktadır. Blokzincirin ilk kullanımı, 1990’ların başında bilgisayar bilimcisi Stuart Haber ve fizikçi W. Scott Stornetta’nın dijital verileri korumanın bir yolu olarak blockchainde kriptografik teknikler uygulanmasıyla başlamıştır. Blockchain, sadece kripto para ekosisteminin temelini oluşturmakla kalmayıp, birçok alanda kendini göstermeye başlamıştır.
Bankacılık ve Finans
Blockchain, ağ üzerinde gerçekleşen tüm işlemleri takip etmeye imkân veren saydamlık, üretilen verilerin üzerinde işlem yapılmasını engelleyen değiştirilmezlik ve güvenli veri saklama özellikleri sayesinde, bankacılık ve finans alanı için oldukça kullanışlı ve güvenli bir çalışma alanı yaratmaktadır.
Nisan 2018’de Banco Santander, dünyanın ilk blockchain tabanlı para transferi hizmetini başlatmıştır. “Santander One Pay FX” olarak bilinen hizmet, kullanıcıların uluslararası olarak gerçekleşen para transferlerinde kullanılmaktadır. Büyük bir ticari banka olarak Santander, blockchain sayesinde özellikle uluslararası transferler alanında çok sayıda bireysel müşterisine daha verimli ve daha ucuz ödemelerden yararlanabilme imkânı sunmaktadır. Blockchain teknolojisi, bankaların işlemleri manuel olarak çözme ihtiyacını azaltarak bu transferlerin maliyetini azaltmak için kullanılabilmektedir.
Blockchain, aynı zamanda ticari anlaşmalarını düzenleme ve sınırlar arasındaki süreci kolaylaştırma yeteneğine sahiptir. İşletmelerin birbirleriyle bölgesel veya coğrafi sınırların ötesinde daha kolay işlem yapmalarını sağlamaktadır.
Blockchain’in son derece güvenli yapısı, insan hatası olasılığını önemli ölçüde azalttığı ve kayıtların bütünlüğünü sağladığı için muhasebe ve denetim alanlarında oldukça kullanışlı bir çalışma sağlamaktadır. Bunun da ötesinde, blockchain altyapısı ile kayıt altına alınan veriler hiçbir kişi ya da kuruluş tarafından değiştirilememektedir.
Tüm bunların yanında, blockchain’in ayrılmaz bir parçası olan şifreleme özelliği, onu kara para aklamayla mücadelede son derece yararlı kılmaktadır. Teknoloji, bir işletmenin müşterilerinin kimliklerini tanımlaması ve doğrulaması süreci olan “Know Your Customer (KYC)” özelliğinin de başarılı bir şekilde uygulanmasını sağlamaktadır.
Sağlık Hizmeti
Teknoloji geliştikçe, sağlık sektöründe tıbbi cihazların kullanımı artmaya başlamıştır. Blockchain teknolojisi sayesinde, tıbbi cihazlar elde ettikleri verileri benzersiz şekilde kayıt altına alabilme ve her hastanın tıbbi geçmişini arşivleyebilme imkanı sunmaktadır. Daha önce de bahsettiğimiz üzere, arşivlenen bu kayıtlar üst düzey güvenlik içerisinde korunacak ve hasta gizliliği kolayca sağlanacaktır. Sağlık hizmetlerine blockchain teknolojisinin entegre edilmesine bir örnek olarak, Kıbrıs’ta bir hastane, COVID-19 aşılarını doğrulamak için blokzincir tabanlı bir mobil uygulama kullanmıştır. E-Chert isimli uygulama ile aşı sertifikaları VeChain’in, “VeChainThor” blocckchain’i üzerinden doğrulanmıştır.
Devlet Organları
Ulusal ve yerel yönetimler, her vatandaşın doğum ve ölüm tarihleri, medeni hal veya mülk devirleri gibi kayıtlarını tutmaktan sorumludur. Yönetimlerin çoğu bu verileri dijital ya da kağıt dokümanlar halinde tutmaktadır. Blockchain teknolojisi bu gibi verilerin düzenli bir şekilde kayıt altına alınabilmesini sağlayacaktır. Aynı zamanda vatandaşların gerekli durumlarda bireysel verilerine kolayca ulaşmalarına imkan tanıyacaktır. Blockchain teknolojisi oy verme ve oyların sayılmasında da kullanılabilmektedir, ulusların kaderini belirleyen seçimlerde, yaşanabilecek usulsüzlük ya da teknik aksaklıkların, güvenliği veri saklama özelliği ile önüne geçme imkanı sunacaktır.
Blockchain teknolojisinin devlet organlarında kullanıma bir örnek olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Smartus Projesini İstanbul’da hayata geçirmek için çalışmalarını sürdürmektedir. Söz konusu Smartus projesi kapsamında, vatandaşların belediyeden aldığı hizmetlere dair tüm veriler blockchain teknolojisi ile güvenli bir şekilde saklanacaktır.
Askeri Teknoloji
Blockchain teknolojisinin askeri alanda kullanabileceği yerlerin başında gizli ve kritik bilgilerin depolanması ve korunması gelmektedir. Blockchain, gizli verilerin dağıtık ve şifreli bir şekilde saklanmasına imkân sağlamaktadır. Bu şekilde merkezi sistemlerde sıklıkla rastlanan siber saldırı ihtimali de azaltılmaktadır.
IoT (Nesnelerin İnterneti)
Internet of Things (IoT), var olan her nesnenin internet erişimi sayesinde diğer cihazlar ile iletişim kurmasını sağlayan bir teknolojidir. Blockchain ve IoT teknolojisi birlikte çalıştıklarında;
- Tedarik zinciri: Malların sevk edildikleri sırada yerlerinin takip edilmesi ve belirlenen şartlar dahilinde kalmasının sağlanması.
- Varlık takibi: Bulut çözümlerine alternatif olarak faaliyet ve çıktıları kaydetmek için varlıklar ve makinelerin izlenmesi gibi imkanlar sağlayabilmektedir.
Eğitim
Blockchain teknolojisinin sağladığı faydaların eğitim alanında da kullanılabileceği birçok araştırmacı tarafından öngörülmektedir. Yaşam boyu öğrenme fırsatlarını artırmak, akıllı sözleşmeler yoluyla eğitimciler için daha fazla verimlilik sağlamak ve diğer faydaların yanı sıra öğrencilere akademik kayıtlarının blockchain üzerinde saklaması bu faydalar arasında sayılmaktadır. Teknoloji gelişmeye devam ettikçe, blockchain’in eğitim alanında daha büyük bir rol oynaması muhtemel olacaktır.
Öğrenci kayıtlarının sayısı neredeyse sonsuzdur. Çok sayıda kağıt doküman ve akademik kimlik bilgilerini doğrulamak zaman alıcı olabilmektedir. “Credential Engine” tarafından 2019 yılında gerçekleştirilen analize göre notlar, sertifikalar, dijital rozetler dahil olmak üzere öğrenimi belgeleyen 738.000’den fazla benzersiz kimlik bilgisi bulunmaktadır. Tüm bu veriler blockchain teknolojisi ile güvenli bir şekilde saklanabilmektedir.
