ICO Çılgınlığı Sürüyor: Son 1.5 Yılda Neler Yaşandı, Genel Bir Bakış

ICO’lar ile ilgili hemen hemen tüm bilgiler, ekosistem ile alakalı bize çok enteresan bilgiler verirken, farklı kapıları da açıyor. Özellikle 2017 yılından itibaren büyük bir gelişim dönüşüm ve patlama gerçekleştiren bu sektörde birçok proje nihayete dahi ermeden yok olup gidiyor. Son dönemde yaklaşık bin kadar kripto para çöp olurken, bunda etkisi olan şeyler ise genelde Bitcoin fiyatlarında yaşanan düşüş ve sektöre olan güven kaybı olarak gösteriliyor.

Peki bu geride kalan 1.5 yılda neler yaşandı ve gelecekte ICO’lar konusunda ne tarz bir şey bizi bekliyor, bu sorunun cevabı bizler için çok önemli.

Hangi Ülke, Hangi Kategori?

ICO’ların global bir fenomen haline geldiğini söylemek pek de yanlış olmaz. Ancak bununla birlikte bazı ülkeler ve pazarlar, bu konuda ön plana çıkmayı başardı. ICO’lar konusunda üretkenlik anlamında zirveti Amerika alırken, Amerika’yı İngiltere ve Rusya takip etti. İlk 20 sıra içerisinde İsviçre 4, Singapur 5. sırada yer alırken; Estonya’nın 6.lığı ve Cebelitarık ve Litvanya’nın sırasıyla 9 ve 10. sırayı paylaşması da büyük dikkat çekti.

Sektörel bazda olaya bakacak olursak, finans sektörü pek de sürpriz olmayan bir şekilde bu alanda zirveye yerleşmiş durumda. Finans sektörü, yapılan proje bazında zirvede olsa da, akan para anlamında alelade bir yerde duruyor. ICO sektörüne en çok akan para, Blockchain platformları için gelirken, onları da iletişim ve ağ ICO’ları takip ediyor. Yapay zeka, Sosyal ağ, sağlık, ödeme platformları ve perakende süreçler de hep birbirine benzer oranlarda para toplamış ve kapladıkları dilim genelde %3 ila 5 arasında gidip geliyor.

2018’in ICO Trendleri ve Değişimleri

2017 sonuna doğru kripto paralar dünyada belki de en fazla konuşulan şeydi. Artan ilgi, fiyat artışını da beraberinde getirirken, Google arama istatistikleri de rekor üstüne rekor kırdı. Ay ay bakacak olursak bu süreçte Mart 2018, gerçekten de işin zirve yaptığı ay oldu ve o dönem yapılan ICO’larda tam 3 milyar dolarlık bir para toplandı ki bu rakam, Mart’tan sonra gelen en iyi iki ayı, Aralık ve Ocak aylarının toplamını da geride bıraktı.

Ancak Mart ayındaki zirveye katkıda bulunan iki şey vardı. Telegram’ın 1.8 milyar dolar toplamlı ICO’sunun ikinci turu Mart ayında biterken, yine Venezuela’nın resmi kripto parası Petro için de 5 milyar dolarlık bir para toplandı ve o da yine Mart ayına rastlayan bir sürece geldi.

Kaynak: Cointelegraph / Grafik, milyon dolar bazında ICO’lar için ay ay toplanan para miktarını belirtmektedir.

Para kısmı gayet güzel ve hoş ancak burada kafayı karıştıran esas şey, bu projelerin birçoğunun başarısızlıkla sonuçlanması. En basit örnek ise Tezos. Neredeyse bir yıldır artık tam bir yılan hikayesine dönen dönemin en büyük ICO’su sonunda yasal süreçleri atlatmaya başladı.

2017 yılı verilerine göz atıldığında ICO yapan 913 projenin 435 tanesi yani %48’i başarılı kabul edilirken, bu projeler 5.6 milyar dolar topladı. Buna karşın %14’lük bir oran kaplayan 131 proje şu anda yok olurken, %38’i ile ilgili ise, yeni bir rapor veya gelişme ortada yok. Bu da, ICO’lar noktasında çok negatif bir bakış açısının oluşmasına sebep oluyor. Ayrıca, Blockchain ve kripto paraların yakaladığı olumlu ruha da ciddi bir ket vuruyor. Birkaç gereksiz ve alakasız proje ile dolanırıcılık faaliyeti yürüten insanlar birleşince, ortaya böyle bir süreç çıktı.

Ocak 2017’den başlayarak ICOBazaar’da listelenen projelerin sayısı ay ay listelenmiştir. Kaynak: Cointelegraph

2018 itibariyle bu rakamlarda az da olsa bir iyileşme var. Gerek düzenleme süreçlerinin gelişmesi, gerek yatırımcıların bilinçlenmesi, gerekse de proje yapan ekiplerin daha iyi bir iş ortaya koyması, bu artışta rol oynadı. Ancak yine de, genel resimde ICO’lar bekleneni vermekte bu yıl da zorlandı.

ICOBazaar isimli sitede Mayıs ayı itibariyle devam eden 195 ICO vardı ve bu projeler, Mayıs ayında token satışını bitirmek istiyordu. Ancak günümüze gelindiğinde bu projelerin sadece 91’inin halka arzı sona erdi.

2018 Mayıs ICO’ları grafiği: %53.3 token satışını bitirip sonuçları yayınladı. %46,7 ise token satışını bitiremedi ya da sonuçları yayınlamaya gönüllü olmadı.

ICO süreleri de 2017 ve 2018 arasında değişime uğramış durumda. Verilere dikkatli bakıldığında 2018 boyunca süren ICO’ların, bir önceki yıla kıyasla daha uzun sürdüğü ve ekiplerin daha iyi hazırlandığı görülebiliyor.

Önce Özel ICO, Sonra Halka Arz

2018 yılının bir trendi de firmaların önce özel müşteriler için ayrı bir ICO düzenlemesi, sonrasın da ise genel satışa başlaması. Bu tarz projelerde ortama %30-35’lik bir token yüzdesi özel satışta melek yatırımcıya gidiyor.

Buna güzel bir örnek de Telegram ICO’su. Telegram, özel ICO’da o kadar başarılı oldu ki proje, kendini genel satışa çıkarmama kararı aldı. Satışın büyük miktarını özel satışta gerçekleştiren birçok proje olduğu da biliniyor ve bu rakamın giderek artması bekleniyor.

İsim de Değişiyor

Sektör daha emekleme aşamasında olsa da, terminoloji bile büyük bir hızla değişiyor. Security Token Offerings (STO) gibi isimler kullanılmaya başlarken, Vitalik Buterin gibi isimler de para toplamak için yapılan bu faaliyetlere DAICO gibi isimler kullanmayı uygun görüyor.

STO örneği, bir ürünün gerçekten bir şey tarafından desteklendiğini belirtiyor. En güzel örnek ise Venezuela’nın petrol destekli kripto parası Petro. Bu ürünler, tam bir geleneksel senet mantığında gidiyor ve SEC’in hemen hemen tüm prosedürlerine eksiksiz bir şekilde uyuyor. Birçok otorite, bu tarz koinlerin ICO sektörünün geleceğini oluşturacağını ve gelecekte de sıklıkla kullanılacağını belirtiyor. Yapılan bazı araştırmalar, STO tarzı işlerin 2020 yılında 10 trilyon dolar bir bütçeye sahip olacağını belirtiyor.

Bu noktada karşımıza bir de DAICO çıkıyor. Merkezi olmayan özerk organizasyon anlamına gelen DAO ile ICO’nun bir birleşimi olan bu yeni tür, ciddi yatırımcılara da bir söz sahibi olma şansı tanıyor ve Ethereum kurucusu Vitalik Buterin tarafından önerilmesi ile de önemli bir kıymet görüyor.

Sahtekarları Deşifre Edebilmek

Projeyi zamanında tamamlayamayan ICO’ların uğrattığı zarar ortada ancak bir de tamamen dolandırıcı ve sahtekar emellerle hareket eden insanlar var ve sayıları hiç de az değil. Yine ICOBazaar sitesinin verilerine göre, sitedeki projelerin sadece %7’si, 4.5 ve 5 puan almayı başarırken; diğer birçok proje, %58, 4 puan ave altında almış. Kötü bir whitepaper, az bir bilgi ve diğer şeyler, bu süreçlere katkıda bulunan etmenler olarak dikkat çekiyor.

Ekip üyeleri, genelde pazarlama ve listelenme faaliyetleri ile çok fazla yakından ilgilendiği için ürünün geneline odaklanmakta büyük bir zorluk yaşarken, bundan dolayı da bu ICO’ların teknik anlamda yetersiz kaldığı ifade ediliyor.

Projeler İyileşiyor

Derecelenderme siteleri ve ekipleri, 2018 ICO’larına, bir önceki yıla kıyasla daha iyi notlar veriyor. 2018, ICO’lar için kalite bazında daha iyi bir yıl olurken, bu sürecin nereye gideceği ise merakla bekleniyor.

Ancak bilinmesi gereken şey başta ICO’lar olmak üzere, kripto paralar ve Blockchain teknolojisinin yolun henüz çok başında olduğu. Bitcoin’de dahi bu yıl içinde SegWit ve Lightning Network gibi iki devrimsel şey gerçekleşti.

Güvenlik, şeffaflık ve güvenilirlik konusunda halen gelişmeler yaşanırken; düzenleme süreçlerinde de büyük mesafe kat edileceği ön görülüyor. Sektörün büyük bir rekabeti barındırdığı ve kötü projelere tahammülü olmadığı da açık. Bu sektörde, artık çok güçlü ve çok iyi olan ayakta kalabilecek.

ICO’lar artık biraz da haksız yere kazandıkları bu kötü itibarların sonucunda artık kötü bir kelime olarak görülmeye başlasa da, sendelediği süreçlerin ardından yavaş yavaş toparlanma evresine girmeye başladı. Kripto paralar ve Blockchain sistemi geliştikçe ve de kendini buldukça, bu olgunluk ve başarı, şüphesiz ki ICO’lara da yansıyacaktır ve genel olarak daha iyi ICO’lar göz önüne çıkmaya başlayacaktır. Bu noktada tüm kripto para sektöründe olduğu gibi sabır göstermeye çok büyük bir ihtiyaç olduğu da kesin.