Netflix’in İnteraktif Yapımı Bandersnatch’ın Bitcoin Gibi Olduğunun 5 Kanıtı
Gelecekteki teknolojik toplumun olası gerçekleriyle ilgilenen Netflix yapımı Black Mirror, geçtiğimiz hafta ilk interaktif filmi olan Bandersnatch’ı yayına sundu.
İnsanlar tarafından bolca olumlu veya olumsuz eleştiri alan bu filmde kontrol sizin elinizde ve filmin sonunu bir oyun gibi kendiniz belirliyorsunuz. Buradaki kontrol mekanizması kesinlikle bir yönetmen ya da senarist değil; yönetim tamamen izleyicilerde.
— Dikkat, aşağıdaki paragraf spoiler içeririr. Eğer spoilerı atlamak istiyorsanız paragrafın altındaki büyük başlığa geçiş yapın ya da devam etmek için yazıyı takip edin. Seçim sizin… —
Filmdeki baş karakterin sabah kahvaltıda hangi mısır gevreğini yiyeceği, yolda giderken hangi müziği dinleyeceği veya bu karakterin geleceğini belirleyen kararları siz alıyorsunuz ve bu her izleyici için farklı seçimlerde farklı ilerliyor.
Peki bunun Bitcoin ile nasıl ilgisi olabilir?
Öncelikle bir düşünelim… Günümüzde ekonomik durumunuzu, kazançlarınızı, hangi parayı kullanacağınızı, kullandığınız paranın değerini ya da bankadaki hesaplarınızı kim yönetiyor? Siz mi? Cevabınızı hemen hemen duyuyor gibiyim. İşte bu film de tam olarak size merkeziyetsiz bir yapıyı hatırlatmıyor mu?
— Hatırlatmıyorsa yazımın “kanıtlar” kısmına doğrudan geçin ya da okumaya devam edin. —
Bitcoin ilk çıktığı andan bu yana blockchain sistemine dayalı merkeziyetsiz yapısı, anonimlik ve herkes tarafından incelenebilir olması gibi özellikleriyle biliniyor. Arkasında bir senarist ya da yönetmen olmadığı kesin, tek bildiğimiz gerçek ise Satoshi Nakamato. Onun da uzun zamandır Bitcoin’e herhangi bir müdahale etmediğini varsayıyoruz.
İşte blockchain ve Bitcoin’in Bandersnatch olabileceğine dair 5 kanıtı:
1- Merkeziyetsiz Yapısı
Yazının başında da belirttiğim gibi merkeziyetsiz olması aslında blockchaine oldukça benziyor. Ortada birkaç yolu olan senaryo olabilir fakat filmi yöneten kişi tamamen izleyici. Bitcoin’de de durum bu şekilde değil mi. Ortada Bitcoin’i yöneten ne bir mekanizma ne de bir kişi/kurum vb var. Bitcoin blockchaine dayalı dağıtık yapısıyla sistemdeki tüm kullanıcılar tarafından ortak bir paydada buluşularak yönetiliyor. İşte buradaki yolu da tamamen bu kullanıcılar belirliyor.
2- Anonimlik
— Bu kısım spoiler içerir bu maddeyi atlayın ya da okumaya devam edin. —
Filmin bir yerinde Stefan yönetildiğini fark ediyor ve sizin kim olduğunuzu soruyor, Netflix burada size kim olduğunu söylüyor ama izleyicinin ismini vermiyor. Aslında kendi içinde anonim bir kullanıcıdan bahsediyor. Bunun da Bitcoin’in anonimlik yapısı ile benzer olduğunu düşünebiliriz.
3- Herkesin Müdahale Edebiliyor Olması
Bandersnatch filmini izleyen herkes seçimlerini kendi tercihlerine göre yapıyor. Yani eğer bir Netflix üyeliğiniz var ise (yakında internette de görebileceğimizi varsayarsak) bu filmi herkes izleyebilir ve bu seçimleri herkes yapabilir. Bunun için herhangi bir aşamadan ya da kontrolden geçmesine gerek yok. Bitcoin ve çoğu kripto parada da hal bu şekilde. Sisteme kayıtlı herkes kripto para alım satım yapabiliyor, piyasaya herhangi bir kontrol mekanizması olmadan müdahale edebiliyor.
4- Geri Alınamaz Oluşu
Filmde fark ettiğim üzere bir seçim yaptıktan hemen sonra geri al yapamıyorsunuz, ancak film bittiğinde o sahnelere geri dönebiliyorsunuz. Bu da seçimlerinizin o andan hemen sonra değiştirilemez olduğunu kanıtlıyor. Blockchain sisteminde de, kripto para dünyasında da bir işlem yaptığınızda o işlemi geri almanız mümkün değil. Örneğin, yanlış bir cüzdan adresine kripto para gönderdiğinizde, o parayı geri al tuşunuz maalesef yok.
5- Seçim Yapabilme Şansı
Son olarak filmin en büyük özelliği “seçim yapabilme” şansını ele alacağız. Günümüz Türkiye ekonomisinde Türk Lirası’ndan başka bir para kullanmamız mümkün değil. Tabi bu sadece Türkiye ile sınırlı değil; Avrupa’da isek Euro, Amerika’da isek ABD Doları kullanmamız zorunlu haldedir. Kripto para dünyasında ise böyle bir zorunluluğunuz yok. Dilerseniz BTC, dilerseniz ETH ya da XRP alabilir ve bunlar üzerinden işlem yapabilirsiniz. Bu tamamen sizin seçiminize kalmış bir durumdur.