Tam Bir Meksika Açmazı: Hindistan Merkez Bankası, Kripto Paralar ve Kripto Para Borsaları Analizi
Son günlerde Hindistan Merkez Bankası, önceki yıllara göre olumlu diyebileceğimiz tutumunun tam aksine ne kendisi ne Hint kripto para kullanıcıları ne de ülkedeki kripto para borsaları için yararlı olmayacak bir yöne dümeni kırdı.
Öncelikle hep beraber bu açmazın nasıl doğup büyüdüğüne ve bu hale geldiğine bir göz atalım.
Kripto Paraların Hindistan’daki Büyümesi: Fitili Ne Ateşledi?
2016 yılı Kasım ayında Hindistan Başbakanı Narendra Modi yaptığı beklenmedik açıklamada 1000’lik ve 500’lük banknotların tedavülden kaldırıldığını açıkladı. 1 milyar kişilik bir popülasyonun %86’sının kullandığı bu banknotları tedavülden kaldırmanın tek amacı ise ”kara para aklama” olayını ortadan kaldırarak kalpazanları ve terörist organizasyonlara olan finans desteğini kesmekti.
Hali hazırda halkın elinde bulundurduğu bu banknotların ‘çöpe atılmasını’ sağlamak ve bu ‘kara para’ birimlerinden tamamen kurtulmak amaçlı yapılan bu hareketin başarı sağlaması için zorlayıcı bir nedene ihtiyaç duyuldu ve bingo:
”Paralarını merkez bankasına geri getirenlere bunun karşılığında tedavülde olan paralar ile ödeme yapılacak ve %200’e varan vergi cezası kesilecek.”
Başbakanın bilmediği şey ise böyle bir hareketin halkta tam aksine bir hareket başlatacağı ve insanların bu kara paralarını yasal kazanç haline çevirme fırsatının yanı sıra bunlarla altın gibi değerli varlıklar da alabilecek olmaları oldu.
Bu tedavülden kaldırma olayı insanlarda hem bir şok etkisi yarattı hem de daha önce Bitcoin, Asiadigicoin ve diğer kripto para birimleri hakkında ‘şüpheci’ olan halkın tabiri caizse ‘gözünü açtı.’ Artık insanlar kripto para konseptini daha iyi, daha güvenli ve daha uzun-süreli görmeye başladı. Ve işte tam olarak bu zamandan sonra – ki ben buna Hindistan’ın Kripto Para Miladı diyorum – ülkedeki Bitcoin satış oranları fırladı!
Bu gelişmelerin üzerine küçük çaplı yerel kripto para borsası olan Unocoin olağanüstü bir büyüme sergiledi ve hatta 2016 Kasım ayındaki en çok işlem rekorunu kırdı. Bunun üzerine bütün gözler bu taze piyasanın üstüne çevrildi.
Bundan etkilenen Malezya menşeii’li bir Bitcoin servis sağlayıcısı ve borsası olan Belfrics Hindistan piyasasına hızlı bir giriş yaptı ve bu ülkedeki yerel kripto para borsa rekabetini iyice kızıştırmaya yetti de arttı bile.
Yasallık veya Yasa dışılık, İşte Bütün Mesele Bu!
İnanılmaz bir hızla büyüyen Hindistan kripto para borsası çok fazla kendi haline bırakılmadı ve asıl sorun baş gösterdi: Hindistanda kripto para birimleri yasal mı?
İçlerinde Zebpay’ın da bulunduğu lider kripto para borsaları, Hindistan’da kripto para birimlerinin yasallığı hakkında bir dizi araştırma yaptı. Bu araştırmaya bir kaç firma daha katıldı ve ortaya çıkan asıl sonuç çoğu kullanıcıyı sevindiren niteklite oldu;
”Kripto para birimleri şu anki yasalara göre yasadığı değil!”
Tedavülden kaldırılma olayının tamamen başka yerlere gittiğini gören Hindistan Rezerv Bankası ya kendi otoritesini göstermek ya da – sanmıyorum ama – gerçekten vatandaşlarını uyarmak amacıyla bir ”tavsiye” yayınladı. Bu tavsiyenin ana fikri ise: “Bitcoin veya benzeri kripto para birimlerini bulunduranlar, ticaretini yapanlar veya bunu herhangi bir yolla kullananlar çok ciddi finansal, işlemsel, yasal ve güvenlik ile alakalı risklerle karşı karşıyalar”dı.
Bükemediğin Bileği Öpersin!
Önceki hamlesinde yaptığı ters etkiyi gören RBI durumu ne kadar toparlamaya çalışsa da ilgi ve yoğunluk hep başka bir yöne kaydı. Bunun üzerine aslında çok mantıklı olan bir hamle yaparak Bitcoin ve türevi kripto paralara yeşil ışık sinyalleri vermeye başladı.
Bundan 7 ay önce yapılan bir toplantıda herkesi şaşkına çeviren RBI, Bitcoin ve benzeri kripto paralara ‘yasal statü’ kazandırma amacıyla bir çalışma ekibi kurdu. Bununla da kalmayıp hem Rupi’yi de kriptolaştırma hem de kripto paralara yönelik ‘olumlu’ bir düzenleme yapma konusunda göz kırptı.
Çoğu kullanıcı nefesini tutup bu düzenlemelerin nasıl yapılacağı ve kripto para birimlerinin ülkedeki rolünün ne olacağını beklemekteydi. Bu hamlenin tamamen olumlu taraflardan oluşmayacağı konusunda çoğu kullanıcı ve şirket hemfikirdi ancak buna rağmen Hindistan’ın ilk başlarda gösterdiği anti-kripto para tutumundan sonra bir zafer olarak nitelendirildi.
Ters Köşe
Uzun süre yapılan araştırmalar ve görüşmeler sonunda Hindistan Merkez Bankası, en son gösterdiği olumlu tutumunun tam aksine, bütün Hint bankalarına kripto para bağlantılı her türlü işlem için yasaklama getirdi.
Neden olarak ”kripto paraların finansal istikrarı tehlikeye atması” gibi bir gerekçe gösterilerek bundan sonra kripto para kullanan işletmelere veya kripto paralarla ilgili kişilere -hiçbir şekilde- hizmet vermeyeceğini açıkladı. Bu haberin sinyalleri ta 2018 Şubat ayı civarlarında basında yer alan ”kripto paralara ülke çapında yasaklama getirildi” gibi yanlış bir haber ile verilmişti aslında. Bu bile kripto para piyasalarında ciddi bir düşüş yaratmaya yetti.
Ama aslında bu kripto paraların ülke çapında yasaklandığı anlamına gelmiyordu. Hindistan Blockchain ve kripto para topluluklarında yatırımcı ve danışman olarak çalışan Panjak Jain paylaştığı tweet serisinde de bunun neden bir kripto para yasağı olmadığını belirtti. Bu tweetlerin ana fikri ise;
”Hindistan hükümeti tarafından kripto paralar üzerinde kurumlar arası koordinasyon eksikliği çektiği ve KYC/AML uygulamalarında iyi gelişmeler gösteren kripto para borsalarının gelir vergisi de vermelerine rağmen neden böyle yaptırıma uğradığını belirsiz” ibarelerinden oluşmakta.
1/ Today the Reserve Bank of #India issued a circular telling “entities registered with the RBI” (essentially banks, financial firms) to stop working with crypto exchanges and businesses. The Indian government, hasn’t banned #crypto.
— Pankaj Jain (@pjain) 5 Nisan 2018
Bu yanıltmacayla da kalmayan RBI, oyuna kendi kripto parasını çıkartma kartını sürüyor. Peki neden? Benim tahminlerime göre piyasada artan özel kripto para tokenları sayısı ve resmi kağıt ile bozuk paranın hem maddiyat hem de yönetim/dağıtım açısından zorluğu. Ama RBI’nin açıklamarında dikkat çeken bir nokta var o da ”kağıt paralarımıza ek olarak” kısmı.
Bir taşla iki kuş vurmak isteyen Hindistan hem resmi para maliyet ve yönetimini azaltacak hem de hükümet için -ciddi- bir gelir kaynağı olarak görülebilecek devlet-destekli kripto para piyasasına giriş yapacak.
Belki de bu kripto para işlemleri yasağının sebebi, devlet-destekli kripto para çıkarma durumunun Hindistan’da halihazırda kripto para kullanan milyonlarca insanı paniğe sevk edeceğinden dolayı diğer rakipleri eleme girişimidir. Bence mümkün.
Devlet-Destekli Kripto Para ve Yasağın Etkileri
Bütün bu gelişmelerin üzerine RBI, 5 Nisan Pazar günü yaptığı açıklamaya göre resmi olarak merkez bankası destekli bir kripto para (CBDC) çıkaracağını duyurdu.
Bir anda ne olduysa RBI Başkan Yardımcısı B P Kanungo, sanal para birimleri de dahil çoğu teknolojik gelişmenin, finansal sistemin yeterliliğini ve kapasitesini arttırma potansiyeline sahip olduğunu açıkladı.
Haziran 2018’de araştırma ve fizibilite sonuçlarının ve hatta mümkün olursa CBDC’nin de çıkacağını belirtti.
Ama RBI’nin ummadığı bir şey oldu ve çoğu kripto para borsası banka ile mücadele etmeye karar verdi. Unocoin, Coinsecure ve Zebpay gibi startup şirketleri, RBI tarafından alınan bu karar yüzünden bankalarla olan bütün ilişkilerin bir anda bitebileceğini belirtti. Bununla da kalmayan şirketler birliği,
”Hindistan Kripto Para ve Blockchain Komitesi (HKPBK) ve Hindistan İnternet ve Mobil Derneği (HİMD) ile iletişime geçtiklerini ve bu karar için Yargıtay’da bir duruşma yapılıp yapılamayacağı hakkında cevap beklediklerini, duruma göre hareket edeceklerini” bildirdiler.
RBI’nin bu yalnızlaştırma politikasının illa ki bir karşı saldırısı olacaktı ve beklenen oldu. Mücadele başladı. Yargıtay’dan cevap beklenirken borsalardan bağımsız olarak çoğu kullanıcı çaresizce oturmak ve beklemek yerine Change.org üzerinden bir imza kampanyası başlattı. Kendi adıma Change.org kampanyalarının bu tip ülkelerde pek işe yaramadığını düşünsem de bu en azından kullanıcıların azimli olduğunu gösterir nitelikte iyi bir hareket.
Ama zaten hükümetin kaçırdığı bir nokta olan ”dağıtık defter teknolojisi’ne” (DLT) herhangi bir sınırlandırma uygulanamayacağı ve hükümetin bu çabasının biraz beyhude olduğunun hatta buna ek olarak bu hareketin sadece ülkenin kripto piyasasını geriye götüreceğinin de altı imza kampanyası açıklamasında kocaman kocaman puntolarla çizildi.
Hatta bu konu üzerine Tim Draper – benim de tamamen katıldığım üzre – bırakın böyle yasaklamaları, ülkenin resmi para biriminin bile kripto tabanlı olması gerektiğini belirtmişti.
Bence bütün bu RBI hareketleri kripto para piyasasına çok bir zarar vermese de, ileride kendi kripto parasını çıkartmaya niyetli olan Hindistan için ülkeye parlak mühendis ve yazılımcı çekme konusunda zorluk yaşatabilir.
Tabii bütün bunlar olurken hükumetin kripto paralara karşı olan tutumunu hala gizli tuttuğunu da belirtmeden geçmek istemiyorum.
Peki Şuan Neler Oluyor?
RBI’nin yasaklama emrine karşı çıkar yol bulmaya çalışan Hindistan kripto para borsaları değişik yöntemler denemeye karar verdi. Bunlardan birincisi bu borsaların ana merkezlerini Hindistan yetki sınırının dışına taşımak. Zebpay, Unocoin, Coinsecure ve Buyucoin ve Btcx India’nın da aralarında bulunduğu borsalar Singapur, Delaware ve Belarus gibi yerlere gitmeyi planlıyor. Bu olay bence nereden baksanız 5 milyona yakın Hint kullanıcıyı etkileyecek.
Bunun sebebi olarak da bu borsaların hem Hindistan merkezli olmaktan çıkıp küresel bir yapıya bürünmek istemesi hem de tedavüldeki para ile uğraşmamak adına yasaların kripto para ile ilgili banka hesabı açılmasına izin verdiği yerlere göç etme arzusu gösterilebilir. Ki bence bu aynı zamanda hükumete ve RBI’ye de bir darbe vurmuş olacak. Ana merkezlerini Hindistan dışına çıkaran borsalar ciddi anlamda vergi azalmasına sebep olacaktır.
Bakalım ilerleyen günlerde bizi neler bekliyor? Bekleyip göreceğiz.
