Tezgah Üstü Kripto Para Piyasaları Nelerdir?
Tezgah Üstü Ticaret Nedir?
Basitçe tanımlamak gerekirse tezgah üstü ticaret, herhangi bir finans kurumunun gözetiminde olmadan iki ilgili tarafın kendi aralarında alışveriş yapmasına verilen isimdir. Tezgah üstü ticarete emtialardan hisselere dek birçok farklı varlık konu olabilir. Alışageldiğimiz geleneksel borsalardan farklı olarak tezgah üstü ticaretin gerçekleştirildiği belli bir mekan yoktur, bu ticaret kanalını yöneten belli bir yönetim de yoktur. Yani kendi içerisinde merkezsiz olduğu söylenebilir. Ticaret, bayi şebekeleri aracılığıyla gerçekleştirilir ve tacirlerin kendileri ticaret esnasında bulunmak zorunda değillerdir. Tacirler, tezgah üstü ticaret söz konusu olduğunda brokerlerden, aracılardan veya yalnızca tezgah üstü piyasası üzerine uzmanlaşmış ofislerden destek alırlar.
Tezgah üstü piyasada genelde, resmi borsalara şu veya bu sebeple kabul görmemiş hisse senetleri veya menkul kıymetlerin ticareti yapılır. Çoğunlukla, küçük işletmeler resmi borsaların kotasyon koşullarını yerine getiremez veya piyasa liderlerinin belirlediği ücretleri karşılayamazlar. Bunun üzerine küçük işletmeler yüzlerini tezgah üstü piyasaya dönerler.
Tezgah üstü piyasalarda direkt işlem yapan taraflar hem belli risklere maruz kalırlar, hem de bazı fırsat ve özgürlüklerden de faydalanabilirler. Sırf bu sebepten dolayı tezgah üstü piyasalar geçtiğimiz yıllarda yatırımcılar, tacirler ve hatta endüstri devleri tarafından daha çok rağbet görmeye başladı ve dolayısıyla hareketlendi. Örneğin Nestlé, Bayer ve Danone SA gibi ismini duymaya alışkın olduğumuz devlerin hisselerine, dünyanın en ünlü tezgah üstü piyasalarından olan OTCQX üzerinden ulaşılabiliyor.
Kripto para sektörü açısından bakıldığında tezgah üstü piyasaların gittikçe değer kazandığı görülebilir. Kripto paraya erkenden yatırım yapmış olanlar ve madenciler gibi yüklü miktarda koini tek seferde satmayı amaçlayan yatırımcılar, tezgah üstü ticaret platformlarını tercih etmeye başladılar. Öte yandan, kripto paranın özüne sadık kalarak merkezi borsalar olmadan işlem yapmak isteyen birçok yatırımcı da var. Onlar da tezgah üstü piyasalara eğilim göstermekteler.
Kripto para, arka arkaya fiyat düşüşleriyle kış mevsimi yaşarken bile Coinbase ve Binance gibi kripto piyasası devleri kendi tezgah üstü piyasalarını açtılar. Bu piyasaların açıldığı dönemlerde kripto paranın geleceği pek de parlak görünmüyordu lakin endüstriye hakim bu platformların yaptıkları seçimler gösteriyor ki kripto para camiası, tezgah üstü piyasalarla ilgileniyor.
Tahminler, tezgah üstü piyasaların günlük işlem hacminin birçok borsa devini aştığı yönünde. Yapılan araştırmalarda kripto para tezgah üstü piyasalarının günlük işlem hacminin 250 milyon dolar ile 30 milyar dolar arasında seyrettiği tespit edilirken, borsaların günlük işlem hacminin 15 milyar dolar civarında olduğu tespit edildi.
Kimler Tezgah Üstü Piyasada İşlem Yapar?
Tezgah üstü piyasaların genel satıcı tabanını, elde ettiği kârı satmak isteyen kripto madencileri oluşturur. Alıcı tabanı ise koruma fonları, serbest fonlar veya kurumsal yatırımcılardan oluşur. 2018 yılının Ekim ayında Chicago menşeili Cumberland OTC piyasası, yapılan işlemlerin çoğunun Asya kıtasının iş saatleri içerisinde gerçekleştirildiğini açıkladı. Cumberland OTC yetkilileri, BitmainAntpool veya BTC.com gibi büyük havuzlarda çalışan madencilerin tezgah üstü piyasalar aracılığıyla koinlerini nakite çevirdiklerini iddia etti.
Tezgah üstü piyasalar tabi ki yalnızca madencilerden oluşmaz. Reuters’ın yaptığı bir araştırmaya göre tezgah üstü piyasaların müdavimleri arasında varlıklı yatırımcılar, ödeme işlemcileri ve serbest fonlar var. Yine 2018 yılında yapılan bir araştırmaya göre tezgah üstü piyasalarda çoğunlukla 20 ila 30 yaşları arasındaki erkekler işlem yapmakta, işlemlerin çoğu Telegram veya Skype gibi online platformlarda, brokerler aracılığıyla veya tezgah üstü ticaretinde uzmanlaşan platformlar aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.
Toplumun kripto paraya adapte olmasına yardımcı olan en büyük unsur, kurumsal yatırımcılardır. Rastlantı mıdır bilinmez lakin kurumsal yatırımcılar kripto para ticaretinde büyük borsaları değil, tezgah üstü piyasaları tercih ediyorlar. Kripto para sektörünün önde gelen borsalarının, yalnızca kurumsal yatırımcı müşterilerine özel tezgah üstü piyasaları açmış olması da bu gerçeği pekiştiriyor.
Özetle, hukuki yaptırımlara takılmadan yüksek miktarlarda kripto para alım ve satımı yapmak isteyen herkes tezgah üstü piyasalardan faydalanabilir veya tezgah üstü piyasalarla uğraşan aracılarla görüşebilir.
Tezgah Üstü Piyasa mı Oturmuş Borsa mı?
Belli bir gizlilik seviyesini korurken yüksek likiditeden faydalanmak istiyorsanız, tezgah üstü piyasalar sizin için uygun olabilir.
Kripto para daha baharındayken biriktirdiğiniz bir yığın altkoini satmak istediğinizi varsayalım. Satış sırasında ilk arayacağınız özelliklerden biri yüksek likidite olacaktır çünkü altkoinlerden elde edeceğiniz miktarı yeniden yatırım portfolyonuza kazandırmak isteyebilirsiniz. Uzmanlar, birçok kripto para borsasının yeterli seviyede likidite sunamadıkları konusunda hemfikirler. Bu nedenle siz de daha çok yatırım yapmak istiyorsanız tezgah üstü piyasalara yönelebilirsiniz.
Bir yatırımcı alım satım sırasında, özellikle de yüksek miktarlarla işlem yapıyorsa, piyasayı olabildiğince rahatsız etmemeyi hedefler zira yüzlerce veya binlerce koinle yapılan işlemlerin sonuçları yatırımcının kendisini de etkileyebilir. Tezgah üstü piyasalarda direkt işlem yapılır, yani emir defterlerinde görünmez; dolayısıyla koin fiyatlarını da etkilemez. Kaldı ki, yüksek miktarlarda koinle işlem yapıyorsanız, dikkatleri üzerinize çekme ihtimaliniz yüksektir. Gizliliğinizi korumak adına yapacağınız işlemlerin olabildiğince anonim bir şekilde gerçekleşmesini istiyor olabilirsiniz. O halde bilindik borsaları pas geçmeli ve karşı tarafla direkt olarak iletişim kurmalısınız; yani tezgah üstü piyasalarda işlem yapmalısınız.
Son olarak, bir Bitcoin zengini veya bir madenci olmasanız bile tezgah üstü piyasaları tercih etmek isteyebilirsiniz. Oturmuş borsa platformlarının günlük veya aylık işlem limitleri vardır. Örneğin dünyanın en büyük borsalarından biri olan Coinbase, Pro üyeliği olan kullanıcılarına koyduğu günlük işlem limiti 10.000 dolardır. Malta menşeili Binance ise tüm üyelerine günlük 2 BTC’lik bir limit koymakta, kimlik doğrulama sürecini başarıyla tamamlayan müşterilerinin limitini ise 100 BTC’ye kadar arttırmaktadır. Borsaların koyduğu limitler, kişisel başvuru üzerine arttırılabilmekte ama kişisel başvuru yaptığınız takdirde anonim bir şekilde işlem yapma olanağınız da ortadan kalkmaktadır.
Tezgah Üstü Ticarete Giriş Yaparken
Tezgah üstü ticarete giriş yapmak istiyorsanız, seçeceğiniz platformu iyi araştırmalısınız. Kripto sektörünün devleri, kendi kurumsal tezgah üstü piyasalarına giriş yapmak isteyenlerden genellikle çok yüksek miktarlar talep ederler. Bu nedenle ilk başta daha küçük şirketlere veya mütevassıt platformlara yönelmek isteyebilirsiniz.
Çoğunlukla kurumsal yatırımcılara odaklanan kripto para borsalarının tezgah üstü kısımlarına göz atalım. Amerikan kripto para borsası Bittrex, ancak 250.000 dolar miktarında veya üstünde yatırım yapan kullanıcılarının tezgah üstü piyasadan faydalanmasına izin veriyor. Bir başka Amerikan borsası olan Poloniex de aynı sınırlamayı getirmiş durumda.
Günlük ticaret limitlerinden bahsederken adını andığımız Malta menşeili borsa Binance, yalnızca 20 BTC’nin üzerindeki işlemlerin tezgah üstü piyasada gerçekleştirilmesine izin veriyor. (20 BTC makalemizin yazıldığı 2019 yılı Ağustos ayı itibariyle 191.550 Dolar veya 1,117,220 Türk Lirasına tekabül ediyor.) Tanındık bir diğer borsa olan Coinbase ise, sadece kurumsal yatırımcılarına özel olarak tasarlanmış Coinbase Prime üyeliğine sahip kullanıcılarının tezgah üstü piyasada işlem yapabilmesine olanak sağlıyor.
Gördüğünüz gibi kripto devlerinin yolundan yürüyerek tezgah üstü piyasalara ulaşmak pek mümkün değil lakin daha küçük şirketlerde veya özel chat odalarında farklı bir hava esiyor. Kullanıcılar, bu platformlar üzerinden daha rahat ve daha düşük fiyatlı işlemler gerçekleştirebiliyorlar. Yeni nesil platformlarda tezgah üstü işlemler için sınır 10 BTC’e dek inmiş durumda. Üstelik Telegram gibi chat odası görevi gören platformlardan kişiler, istedikleri miktarda kripto parayı alıp satarak limit olmadan direkt işlem yapabiliyorlar.
Tezgah üstü piyasalarda alım satıma başlamak için, öncelikle nasıl bir platformdan işlem yapmak istediğinizi belirlemeli ve seçiminizi ona göre yapmalısınız. Eğer müşteriyi tanımaya ve kara para aklamayı önlemeye yönelik prosedürlerden geçmeyi, yani kişisel bilgilerinizi platforma beyan etmeyi kabul ediyorsanız, Binance ve Coinbase gibi tanındık kripto para borsalarına başvurabilirsiniz. Bu borsalar, kimlik doğrulaması yapılmadığı takdirde tezgah üstü piyasaya erişiminizi engelleyeceklerdir.
Daha küçük platformlarda tezgah üstü piyasa katılımcısı olmak, büyük kripto para borsalarına göre çok daha kolay. Çoğunlukla bir e-posta adresi ve broker asistanıyla iletişim kurulabilmesi adına bir mesajlaşma uygulamasına üye olmak yetiyor. Tezgah üstü piyasaya giriş yapmak için gereken formu doldurduktan sonra işlem yapmaya başlayabilirsiniz. Eğer bir broker asistanıyla çalışıyorsanız, size kesilen işlem ücretlerini ve komisyonları dikkatlice incelemeniz gerekiyor. Bazı brokerler sabit fiyat uygularken bazı brokerlerin fiyatlandırması değişken olabiliyor.
Seçeceğiniz tezgah üstü piyasada dikkat etmeniz gereken özellikler arasında güvenlik tedbirleri ve depolama sistemi de var. Seçtiğiniz platform kullanıcılarına sigorta sağlıyor mu, sizin bulunduğunuz saat diliminde işlem yapabiliyor mu, sizin ticari kararlarınızla bizzat ilgilenebilecek bir asistan tahsis edebiliyor mu? Bu sorular, cevabını aramanız gereken önemli sorulardır.
Son olarak, güvenilir kaynaklardan kullanıcı yorumları okumalısınız. Eğer size tahsis edilen bir asistan varsa, ne kadar süredir sektörde çalıştığını sormalısınız. Sadece tezgah üstü piyasalara odaklanan bir platform, genellikle daha odaklı ve keskin kararlar almanızı sağlar.
Tezgah Üstü Piyasaların Sahip Olduğu Problemler ve Çözümleri
Eğer bir kişide veya bir kurumda yüklü miktarda para varsa, doğal olarak bu paranın geldiği kaynağı merak edersiniz. Kripto para için de bu durum geçerlidir. Tezgah üstü piyasalar, büyük bir hack yaşanmasının hemen ardından aktif dönemler yaşarlar. Bu nedenle işlem yaparken gardınızı düşürmemeli, her zaman şüpheye biraz pay bırakmalısınız çünkü karşı tarafın içinde bulunduğu durumu bilmeniz mümkün değil.
Kripto para forumları sahte hesapların videolarına kanıp anlaşmayı kabul eden, acemi olduğu için dolandırıcıların ağına takılan yatırımcıların hikayeleriyle dolu. Platformlar gerekli uyarıları yapsalar ve tedbir alsalar dahi insani hatalar olabiliyor, kişiler yine de dolandırıcılığa kurban gidebiliyorlar. Dolandırıcılığı önlemenin yolu, şüpheli görünen, içinize sinmeyen her türlü alım satım sürecini daha başlamadan bitirmek ve alanında uzman aracıların desteğini almaktan geçiyor. Birçok broker, emanet edilen paranın güvenliğini sağlamak konusunda hala bir çözüm bulabilmiş değiller. Eğer bulunabilseydi, işlem sürecindeki risklerin çoğunluğu giderilebilir ve anlaşma yapmak daha kolay hale gelebilirdi. Bu nedenle tezgah üstü piyasalarda ticaret yapan birçok kişi, banka üzerinden para aktarımı yapmayı tercih eder. Anlaşmada bir problem yaşanırsa kişi, bankayla iletişime geçerek parasını geri alabilme şansına sahiptir.
Tezgah üstü piyasalar gelişip serpildikçe, bu piyasaları besleyen platformlar da bahsettiğimiz sorunlara çözüm arıyorlar. Finans camiasının içinde bulunan herkes, kurumsal yatırımcıların ilgisini kripto paranın üzerine çekebilmek adına bu piyasaları daha güvenli hale getirmenin yollarını arıyor. Tezgah üstü ticaret ise kimseyi beklemeden büyümeye devam ediyor. Borsalar ise bu büyümeye ayak uydurmak adına kendilerine yeni özellikler getirmek zorunda kalıyorlar. Anlayacağınız tezgah üstü piyasa da kripto parayla paralel bir çizgide ilerliyor.
