Bitcoin Vadeli İşlemlerini Tanıyalım

Vadeli İşlemler Nedir?

Vadeli işlemler bir varlığı gelecekteki belli bir tarihte belli bir fiyatta satmanın veya satın almanın anlaşmasıdır.

Vadeli işlem sözleşmesi yapıldığı andan itibaren sözleşmeye dahil olan iki tarafta varlığı, sözleşmenin uygulanma tarihindeki piyasa fiyatına bakılmaksızın sözleşmede anlaşılan fiyat üzerinden satmalı veya satın almalıdır.

Buradaki amaç tam anlamıyla karı olabildiğince arttırmak değildir. Bu anlaşmalar finans piyasasında daha çok düzenli olarak alınan ve satılan bir varlığın değişken fiyatından korunmak için yapılır.

Vadeli işlemler özellikle destekleyen varlık değişkense yatırımlardaki değişimleri dengelemek adına portföylerde de kullanılır.

Bu sözleşmelerin ticareti ve pazarlığı aracı olarak işlev gören vadeli işlem borsasında gerçekleşir.

Nasıl Çalışırlar?

Vadeli işlem sözleşmelerinde alınabilecek iki pozisyon vardır: uzun ve kısa.

Uzun pozisyon alırsanız bir varlığı gelecekteki bir tarihte belli bir fiyata satın almayı kabul edersiniz. Kısa pozisyon aldığında ise varlığı gelecekte belli bir fiyattan satmayı kabul edersiniz.

Bunu açıklamak için uçak yakıt fiyatlarının artan fiyatlarından kendini korumak isteyen bir hava yolu şirketinin vadeli işlem sözleşmesi yaptığını düşünelim.

Varsayalım ki uçak yakıtının litre başı satış fiyatı 2 ₺. Hava yolu şirketi bu fiyatın artacağına inanıyor ve mevcut fiyat üzerinden 1,000 litre için üç aylık bir vadeli işlem sözleşmesi satın alıyor. Böylece sözleşmenin değeri 2,000 ₺ oluyor.

Hava yolu üç aylık sözleşme yapmıştı. Eğer üç ay sonra sözleşme bittiğinde bir litre uçak yakıtının fiyatı 3 ₺ olursa hava yolu 1,000 ₺ kazanmış olacak.

Tedarikçi taraf fiyatlar yüksekken bile istikrarlı bir yakıt piyasası sağlamak adına gönül rahatlığıyla vadeli işlem sözleşmesine girecek. Yakıt fiyatının beklenmedik biçimde düşmesi halinde de aynı sözleşme kendilerini koruyor olacak.

Yani bu durumda sözleşmedeki hem alıcı hem satıcı taraf kendini değişken yakıt fiyatlarından korumuş oluyor.

Vadeli işlem sözleşmelerini bir koruma mekanizması olarak değil de spekülasyon yapma aracı olarak kullanan yatırımcılar da bulunuyor.

Bu yatırımcılar bir ürünün fiyatı düşükken kasıtlı olarak uzun pozisyon alır. Fiyatlar yükseldikçe sözleşmenin değeri artar ve yatırımcı, sözleşmenin tarihi sona ermeden sözleşmeyi başka bir yatırımcıya daha yüksek fiyattan satabilir.

Bitcoin Vadeli İşlemleri Nedir?

Yukarıda uçak yakıtı örneğini verdik ancak vadeli işlemler illa fiziksel varlıklar üzerine yapılacak diye bir kaide yok. Bu işlemler finansal varlıklar için de yapılabilir.

Bitcoin vadeli işlemlerindeki sözleşmeler Bitcoin fiyatına dayanıyor olacak ve dahil olanlar Bitcoin’in gelecekteki fiyatının ne olacağına inanıyorlarsa o yönde “bahis” yapabiliyorlar.

Buna ek olarak Bitcoin vadeli işlemleri sayesinde Bitcoin almak istemeyen ama yine de takip eden kişiler mutlu olacak çünkü direkt olarak Bitcoin sahibi olmadan Bitcoin vadeli işlemlerine dahil olabiliyorsunuz.

Bunun iki önemli getirisi var.

İlki, Bitcoin hala daha yasal olarak düzenlenmemiş olsa da Bitcoin vadeli işlemleri yasal olarak düzenlenmiş borsalarda gerçekleşiyor. Sektörün yasal bağlamda yeteri kadar düzenlenmemiş olması yüzünden güvende hissetmeyen yatırımcılar için bu iyi bir haber.

İkincisi, Bitcoin ticaretinin yasaklanmış olduğu ülkelerdeki yatırımcılar vadeli işlemler sayesinde hala daha Bitcoin fiyatı hakkında bahis yapabilir.

Nasıl Çalışıyorlar?

Bitcoin vadeli işlemleri diğer tüm finansal varlıkların vadeli işlemleriyle aynı şekilde çalışacak.

Bitcoin fiyatının yükseleceğini veya düşeceğini tahmin ederek insanlar Bitcoin vadeli işlem sözleşmesinden uzun ya da kısa pozisyon alabilecek.

Mesela biri (varsayalım) fiyatı 18 bin $’dan olmak üzere bir Bitcoin tutuyor ve gelecekte fiyatın düşeceğine inanıyor. Bu kişi kendini korumak adına mevcut fiyattan, 18 bin $’dan, Bitcoin vadeli işlem sözleşmesi satabilir.

Ödeme tarihine gelindiğinde Bitcoin fiyatı ve dolaylı olarak Bitcoin vadeli işlem sözleşmesinin fiyatı düşmüş olur. Yatırımcı da şimdi Bitcoin vadeli işlemini geri satın almaya karar veriyor.

Eğer sözleşme gelecekteki ödeme tarihine yakınken 16 bin $’dan satışta ise yatırımcı 2 bin $ kar etmiş olur. Böylece yüksekten satıp düşükten alarak da yatırımını korumuş olur.

Bu verilen örnek Bitcoin vadeli işlemlerinin nasıl çalışacağını yalnızca basit bir örneği. İşlemlerin yapıldığı borsaya göre her sözleşmenin kendi içindeki koşulları değişebilir ve maksimum-minimum fiyat sınırlarına sahip olabilir.

Bitcoin Vadeli İşlemleri Bitcoin Fiyatı İçin Ne Anlama Geliyor?

Kısa vadede bakıldığında bu işlemler Bitcoin fiyatını olumlu yönde etkiliyor çünkü kripto para piyasasına olan ilgi artıyor.

İlk kez büyük ve düzenli bir borsa tarafından, Chicago Board Options Exchange (CBOE) tarafından Bitcoin vadeli işlemlerinin başlatılmasının ertesi gününde Bitcoin fiyatı neredeyse %10 artarak 16 bin 936 $’a yükseldi.

Buna benzer olarak Dünya’nın en büyük borsalarından CME’nin de Bitcoin vadeli işlemlerine başlamasıyla birlikte Bitcoin fiyatı 20 bin $ sınırını aştı.

Bitcoin vadeli işlemlerinin Bitcoin fiyatını uzun vadede nasıl etkileyeceğini tahmin etmek oldukça zor olsa da yine olumlu etkide bulunması gayet muhtemel.

Fiyat Büyük İhtimalle Artacak Mı?

Bitcoin vadeli işlemlerinin Bitcoin’i uzun vadede de olumlu yönde etkilemesini sağlayabilecek birkaç sebep var.

• Bitcoin vadeli işlemleri yasal olarak düzenlenmiş ve daha geniş kitlelere hitap eden borsalarda gerçekleştiği için daha önceden kripto para piyasasına şüpheyle yaklaşan yatırımcılar güvenle yatırım yapabilecek.
• Kurumsal yatırımcıların müşterilerine güvenilir bir yatırım seçeneği olarak Bitcoin vadeli işlemlerini önermesi yüksek ihtimal.
• Piyasadaki likiditeyi arttırıyor, kripto para satın almayı, satmayı ve ticareti yapmayı daha kolay hale getiriyor.
• Bitcoin ticaretinin yasak olduğu ülkeler de dahil olmak üzere Bitcoin ticaretini daha geniş bir yatırımcı kitlesine mümkün kılıyor.

Vadeli işlemler bir sözleşmeyi destekleyen varlığın fiyatındaki değişimleri dengelemek amacıyla tasarlandıkları için Bitcoin’in kendi fiyatını da daha az değişken yapabilir.

Blockchain Sektörü İçin Ne Anlama Geliyor?

Bitcoin vadeli işlemlerinin blockchain sektörünü etkileyebileceği birkaç farklı durum var.

Kripto para dendiği zaman akla direkt olarak Bitcoin geliyor. Hatta pek çok insan kripto paranın ne olduğunu bilmese bile Bitcoin’in ne olduğunu biliyor. Bu durumda eğer kısa bir zaman içinde ister Bitcoin vadeli işlemleri sayesinde ister başka bir şey sayesinde Bitcoin fiyatı büyük bir artış yaşarsa, daha fazla insan bu sektöre ilgi duymaya başlayacak.

Daha fazla insanın kripto para sektörüne ilgi duymaya başlaması sonucunda altkoinler yükselecek ve fiyatı yukarıya doğru itecek.

Ancak bu durumun farklı gelişme ihtimali de bulunuyor. Bitcoin fiyatının ciddi bir artış yaşaması durumunda yatırımcılar Bitcoin almak için altkoinlerini satabilir. Altkoinlerden büyük çaplı bir çıkış yaşanması da altkoin fiyatlarında ciddi düşüşlere yol açabilir.

Gerçekleşmesi daha muhtemel olan senaryo ise Ethereum, Litecoin, Ripple vb. gibi güçlü altkoinler Bitcoin’in izinden ilerleyerek vadeli işlem ürünleri haline gelebilir. Tabii bunun için yatırımcılardan çok büyük talep görüyor olmaları gerek.

Bitcoin Vadeli İşlem Ticareti Nerede Yapılır?

Bitcoin vadeli işlem ticaretinin yapılabileceği iki ayrı piyasa bulunuyor.

İlk seçenek BitMEX ve OKCoin gibi belirlenmiş kripto para borsaları. Kripto para borsaları bu seçeneği bir süredir zaten sunuyorlardı ancak bu borsalardaki Bitcoin vadeli işlem ticareti yasal olarak pek düzenlenmiş sayılmaz.

Diğer seçenek ise düzenlenmiş borsalar. Bitcoin vadeli işlemlerinin düzenlenmiş borsalarda yapılması henüz yeni bir olay ancak buna rağmen Aralık ayı boyunca Bitcoin fiyatını oldukça etkiledi.

Düzenlenmiş borsalardaki ticaret CBOE’nin 10 Aralık’ta Bitcoin vadeli işlemlerine izin vermesiyle başladı. CBOE’nin arkasından ise 17 Aralık’ta piyasaya eklenen, 18 Aralık’ta ise ticarete başlayan CME geldi. TD Ameritrade ve JP Morgan gibi aracı firmalar da bu piyasalara erişim sağlamaya yönelik planları olduğunu duyurmuştu.