Çin’in Bitcoin’e Müdahalesi ‘Kobra Etkisi’ Yaratabilir

Çin’in ICO’ları yasaklaması ve kripto para borsalarını kapatmasının sebebi sıradan Çinli vatandaşların mali kayıplar yaşamasını önlemek olabilir. Ancak Çin’in, Kobra Etkisi‘ni göz ardı etmemesi gerekir.

Kobra Etkisi

Hindistan’ın İngiliz hakimiyeti altında olduğu dönemlerde ilginç bir olay yaşanmıştı. Hint şehri Delhi’de çok fazla zehirli kobra olmasından endişelenen İngiliz hükümeti bu soruna şöyle bir çözüm buldu: “ölü kobra getirenler ödüllendirilecek”. Uygulamaya ilk başlandığında her şey sorunsuz gidiyordu ve insanlar kobraları öldürüp ödüllerini almaya gidiyorlardı. Ancak zaman içinde beklenmedik metotlar ortaya çıkmaya başladı. İnsanlar daha fazla ödül alabilmek için kasıtlı olarak kobraları çiftleştirmeye başlayıp onları öldürmeye başladı. İngilizler bu durumdan haberdar olunca, ödüllendirme programını kaldırdılar. Ödül kalkınca, halkın gözünde kobraların değeri de ortadan yok oldu. Kasıtlı olarak çiftleştirilen kobraların artık bir değeri olmadığı için onları doğaya saldılar. Bu da kobra nüfusunda çok ciddi bir artışa yol açtı. İngilizler kobra sorununu ortadan kaldırmak için uğraşırken işin sonunda kobra sorunu daha da artmıştı.

Ceteris Paribus

İnsanların problemlere çözüm ararken yaptıkları planların altında hep Ceteris Paribus (Latince: “diğer tüm durumlar sabitken”) ilkesi yatar. Ama eğer ortadaki problemi çözmek için bulduğumuz çözümün yan etkilerini doğru bir şekilde tahmin edemezsek, sürprizlerle karşılaşabiliriz. İngilizler kobra nüfusunun azalması umuduyla kobra öldüren insanları ödüllendirmeyi denedi. Çin de buna benzer bir mantıkla kripto para ticareti yapan yatırımcıların sayısını azaltmak için kripto para borsalarını kapattı.

Kripto Paralar Ortadan Kalkmayacak

Çin hükümetinin ICO’ları yasaklarken ya da kripto para borsalarını kapatırkenki amacı ne olabilir? Sıradan Çin vatandaşlarının kripto para almasını engelleyip, kripto paraları daha az popüler hale getirmek olabilir. Kabul etmek gerekir ki Çin’in yaptırımları sonrasında kripto paraların işlem hacmi biraz azaldı. Ancak bu azalma ne kadar sürecek? Çin hükümetinin diğer amacı da sıradan vatandaşların Bitcoin alıp zarar yaşamasını engellemek yani “yatırımcıyı korumak” olabilir.

Ancak Çinli yatırımcılar, hükümetlerinin bu yaptırımları sonrasında kripto para ticaretinden vazgeçti mi? Hayır. Yatırımlarını Japonya ve Güney Kore gibi kripto paralara daha ılımlı bakan ülkelere taşıdılar. Bu ülkelere taşımanın yanında, P2P (peer-to-peer) borsalarda ticaret yapmaya başlayanlar da oldu ki P2P platformlardan ticaret yapmak, borsalarda ticaret yapmaktan çok daha riskli çünkü sahtekarlık ihtimali çok daha yüksek. Yani diyebiliriz ki Çin hükümeti şuanda kendi “kobra etkisi”ni yaratıyor.